5. TEMA: RENK VE ESTETİK
SAB4. Sanatsal Üretim Yapma
E1.2. Bağımsızlık, E3.2. Odaklanma, E3.9. Şüphe Duyma
SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
D7. Estetik, D10. Mütevazılık, D11. Özgürlük
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB9. Sanat Okuryazarlığı
GS.8.5.1. Renk perspektifine uygun dış mekân resmi yapabilme
a) Dış mekândaki nesnelerin boyut, yerleşim ve renk tonlarını perspektif kurallarına uygun şekilde tasarlar.
b) Renk perspektifini kullanarak derinlik etkisini vurgulayan dış mekân resmi oluşturur.
Renk Perspektifi ve Dış Mekân
bakaç, dış mekân çizimi, hava perspektifi, nötr renkler, renk perspektifi
Öğrenme çıktıları kontrol listeleri ve öz değerlendirme formları kullanılarak değerlendirilebilir.
Sınıf içi performans görevi olarak öğrencilerden hava ve renk perspektifini kullanarak dış mekân resmi yapabilmeleri istenir. Çalışmalarında renk geçişleriyle mesafe algısı oluşturmaları ve izlenimcilik anlayışını yansıtmaları beklenir.
Öğrencilerin ışık miktarına göre tonların ve renklerin değiştiğini bildikleri kabul edilmektedir.
Öğrencilerin ışık miktarına bağlı olarak ton ve renklerde meydana gelen değişimleri anlama düzeyleri, aşağıdakilere benzer sorulara verdikleri yanıtlarla değerlendirilir:
• Öğlen saatlerinde gördüğünüz renklerle gün batımındaki renkler arasındaki farklılıklar nasıldır?
• Bir nesneye gelen ışık miktarı arttığında veya azaldığında tonlar nasıl değişmektedir?
• Havanın sisli veya açık olduğu bir günde, uzaktaki nesnelerin renklerinde ne tür değişiklikler
meydana gelmektedir?
Renk ve perspektif arasındaki ilişkiyi kurabilmeleri için öğrencilere aşağıdakilere benzer sorular sorulur:
• Uzakta görünen bir dağ ile yakındaki bir ağacın renkleri arasında nasıl bir fark görüyorsunuz?
• Sıcak ve canlı renklerle gördüğünüz nesneler mi yoksa soğuk ve soluk renklerle gördükleriniz
mi size daha yakındır?
GS.8.5.1
Öğrencilerden renk perspektifine uygun dış mekân resmi yapabilmeleri beklenir. Işığın
nesneler ve renkler üzerindeki etkisini anlamaları için 19. yüzyıl Fransız izlenimcilik akımı ve Türk izlenimci ressamların eserleri hakkında bilgi toplamaları istenir (KB2.6, OB1). Fransız ve Türk izlenimciliği arasındaki benzerlik ve farklılıkları karşılaştırarak kültürel etkileşimleri keşfetmeleri sağlanır (OB5, KB2.7, SAB1.2). Dağ silsileleri veya şehir manzarası fotoğraflarını analiz etmeleri ve bu görsellerin estetik değerini fark etmeleri istenir (SAB3.2, D7.1, OB4). Öğrencilerden dış mekândaki nesnelerin boyut, yerleşim ve renk tonlarını perspektif kurallarına uygun şekilde tasarlamaları (a) beklenir (SDB1.2). Açık hava gözlemleri yapmaları veya kendi çektikleri dış mekân fotoğrafları üzerinden çalışmalarını sürdürmeleri istenir (E1.2). Fotoğrafların kendilerine ait olmasının, sanatsal özgünlük ve etik açıdan önemli olduğunu kavramaları sağlanır (OB2). Bakaç (vizör) yardımıyla dış mekândan kesit seçmeleri, bu alandaki renk ve ışık dağılımını gözlemlemeleri ve detayların azaldığını fark etmeleri sağlanır (KB2.2, E3.2). Öğrencilerden öncelikle Türk izlenimci ressamların çalışmalarını incelemeleri beklenir. Türk izlenimcilerden Nazmi Ziya Güran’ın "Karacaahmet", Hikmet Onat’ın "Sultanahmet’e
Bakış" isimli eserlerindeki kültürel ve tarihî bağlamı anlamaları sağlanır (D7.1, OB5). Bu
eserleri ışık, renk ve mekân kullanımındaki özellikler açısından değerlendirmeleri istenir.
Ardından 19. yüzyıl Fransız izlenimcilik akımı bağlamında Carl Hasch’ın (Karl Haş) "Bolzano
Yakınlarında Gül Bahçesi" (Alm. Rosengarten bei Bozen, "Rozen-garten bay Botzen") Hans
Fredrik Gude’nin (Hans Fredrik Güde) "Hardangerfjord’da Düğün Alayı" (Fr. Bridal Procession
sur le Hardangerfjord, "Braydıl Prosésyon sür lö Hardangerfyor d), William Turner ’in (Vilyım Törner) "Kartaca İmparatorluğu’nun Yükselişi" (İng. The Rise of the Carthaginian Empire, "Dı Rayz ov dı Kartaceeniyın Empayır"), Claude Monet’nin (Klod Mone) "İzlenim Gün Doğumu" (Fr. Impression soleil levant, "İmprésyon, soleyl lövan") isimli peyzajlarından hareketle mesafe algısını ve renk değişimlerini analiz etmeleri beklenir (OB4). Paul Signac’ın (Pol Sinyak) "Haliç" (Fr. & İng. The Golden Horn, the Minarets, "La Korn döor-Dı Goldın Horn, dı Minarets") ve Süleymaniye Camii (İng. The Suleimania, "Dı Sülimeyniya") isimli İstanbul peyzajlarını konu alan eserlerinde sıcak ve soğuk renklerin mesafe algısı üzerindeki etkilerini incelemeleri beklenir. Eserlerdeki atmosferi, görsel etkileri veya figürleri dönemin tarihî ve kültürel bağlamlarıyla ilişkilendirerek eleştirel düşünmeleri sağlanır (KB3.3, OB1, OB9). Bu analizlerden elde ettikleri çıkarımları, sözlü veya yazılı olarak ifade etmeleri istenir (OB4, SDB2.1, SDB3.3). Bu süreçte öğrencilerin kendi yorumlarını oluştururken görsel verileri dikkatle analiz etmeleri ve eserle ilgili yorumlarında sorgulayıcı bir tutum geliştirmeleri sağlanır (E3.9). Sanatçılar arasındaki kültürel etkileşimlere vurgu yapılarak farklı kültürlerin sanat üzerindeki etkisini anlamaları beklenir (OB5). Öğrencilerden renk perspektifini kullanarak derinlik etkisini vurgulayan dış mekân resmi oluşturmaları için (b) tasarımlarını akrilik boya, guaj boya, sulu boya, yağlı pastel gibi malzemelerle renklendirmeleri istenir. Teknik ve malzeme seçimlerini kendi tercihleri doğrultusunda yapmaları sağlanır (D11.2, SDB1.1). Malzeme seçimlerinde kâğıdın türü ve dayanıklılığına dikkat etmeleri önerilir. Sulu boya için kalın dokulu kâğıt, akrilik ve guaj boya için düz yüzeyli kâğıt tercih etmeleri sağlanır. Çalışmalarında uzak nesnelerde açık, nötr ve soğuk renkler; yakın nesnelerde koyu ve sıcak tonlar kullanmaları beklenir. Renkleri siyah ve beyazla karıştırarak nötr tonların oluşumu uygulamalı olarak gösterilir. Renk perspektifini daha iyi anlamaları için reprodüksiyon yapmaları sağlanabilir (OB4). Fotoğrafların kendilerine ait
olmasının, esere özgünlük kattığına ve etik anlamda doğru bir yaklaşım olduğuna dikkat
çekilir. Bu süreçte reprodüksiyon çalışmalarına imza atılmaması gerektiği etik bir değer
olarak vurgulanır (OB2). Çalışmalarına ilişkin geri bildirimler verilerek eksiklerini düzeltmeleri
ve tekniklerini geliştirmeleri sağlanır (SDB1.2). Tamamlanan ürünler dijital veya fiziksel ortamda sergilenir. Süreçte edindikleri deneyimleri ve dış mekân resimlerindeki estetik özellikleri açıklamaları istenir. Çalışmalarını açık fikirlilik ve yapıcı bir bakış açısı ile eleştirel ve dürüst bir şekilde değerlendirmeleri sağlanır (SDB1.2, D10.3). Sanatsal ürünler performans görevi olarak tanımlanır. Değerlendirmede, kontrol listesi veya öz değerlendirme formu kullanılabilir.
Öğrencilerden çok kaçışlı perspektifi kullanarak insan figürlü veya figürsüz dış mekân
kompozisyonları oluşturmaları, uygulamada teknik ve malzeme olarak yağlı boya kullanmaları
istenebilir. Ayrıca aynı dış mekânı farklı ışık koşullarında resmetmeleri sağlanarak öğrencilerin ışık ve zaman algısına yönelik gözlem becerileri geliştirilebilir.
Öğrencilerden yalnızca ufuk çizgisi ve tek kaçış noktası kullanarak yol, duvar gibi dış mekân
ögelerini çizmeleri istenebilir. Bu doğrultuda perspektif kurallarına uygun dış mekân görsellerinin
ana hatlarını incelemeleri ve benzer çizimleri uygulamaları sağlanabilir. Renk bilgisi çalışmaları kapsamında sıcak, soğuk ve nötr renkleri ayırt edebilmeleri için renk kartları üzerinden karşılaştırmalar yapmaları teşvik edilebilir.