4. TEMA: ÇİZİM VE GÖRSEL İFADE

SAB4. Sanatsal Üretim Yapma

E3.5. Açık Fikirlilik, E3.7. Sistematiklik

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim

D7. Estetik, D12. Sabır

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık

GS.5.4.1. Doğal nesnelerin doku özelliklerini yansıtan desen yapabilme
a) Doğal nesnelerin doku özelliklerine uygun kompozisyon tasarlar.
b) Tonlama ve gölgelendirme tekniklerini kullanarak doğal dokularla desen oluşturur.

Doğal Nesnelerin Doku Özellikleri
Işığın Doku Algısına Etkisi
Desende Tonlama ve Gölgelendirme

doğal doku, doğal ışık, sepya kalem, yapay ışık

Öğrenme çıktıları kontrol listeleri ve öz değerlendirme formları kullanılarak değerlendirilebilir. Sınıf içi performans görevi olarak öğrencilerden grafit veya sepya kalem kullanarak iki veya daha fazla dokuyu içeren bir desen çalışması yapmaları istenir. Çalışmalarında tonlama ve gölgelendirme tekniklerini kullanarak dokuların ışık ve gölge etkilerini gerçekçi bir şekilde yansıtmaları beklenir.

Öğrencilerin doğal ve yapay nesneleri ayırt edebildikleri kabul edilmektedir.

Öğrencilerin doğal ve yapay nesnelere ilişkin bilgi düzeyleri aşağıdakilere benzer sorulara verdikleri yanıtlarla ölçülür:
• Çevrenizdeki doğal nesnelere örnekler verir misiniz?
• Taş, yapay bir malzeme midir?

Doğal nesnelerin dokularının ışık ve gölge etkisiyle belirginleştiğini ve bunları resim teknikleriyle
iki boyutlu yüzeye aktarılabileceğini anlamaları için öğrencilere aşağıdakilere benzer sorular sorulur:
• Yumuşak bir yüzeyde ışık etkisi pürüzlü bir yüzeyden farklı mı görünür?
• Bir yaprağın damarlarını kâğıt üzerinde nasıl daha belirgin hâle getirebilirsiniz?

GS.5.4.1
Öğrencilerden doğal nesnelerin doku özelliklerini yansıtan desen yapabilmeleri beklenir. Doğal nesnelerin doku özelliklerine uygun kompozisyon tasarlamaları için (a) farklı dokuları estetik bir şekilde birleştirecek fikirler üretmeleri istenir. Bu doğrultuda çevrelerindeki pürüzlü, pürüzsüz, sert, yumuşak, gözenekli, damarlı veya pullu dokuları ışık altında gözlemlemeleri sağlanır (SAB1.2, KB2.2, OB1). Dokuların belirgin özelliklerini yazılı veya görsel notlarla kaydetmeleri istenir (OB1). Sınıfa getirdikleri nesneleri arkadaşlarıyla paylaşarak bu nesnelerin görsel özelliklerini karşılaştırmaları sağlanır (KB2.7, OB4, SDB2.1). Bu süreçte öğrencilerden doğadaki doku çeşitliliğini fark etmeleri, dokuların uyumu ve estetik değerlerini takdir etmeleri beklenir (D7.1). Farklı yüzey özelliklerine sahip nesnelerin, ışığın geliş yönüne göre değişen görünümünü uygulamalarla keşfetmeleri sağlanır
(E3.7). Ayrıca bir nesnenin ışık kaynağına olan uzaklığının açık, orta ve koyu tonların oluşumu üzerindeki etkisini analiz etmeleri beklenir (KB2.4). Doğal ve yapay ışık kaynaklarının dokular üzerindeki etkisi, eser örnekleri ve uygulamalar aracılığıyla açıklanır. Öğrencilerden seçtikleri dokuları sanatsal açıdan karşılaştırmaları ve kompozisyonlarını bu doğrultuda planlamaları istenir (SDB1.2). Farklı dokular arasındaki ilişkileri düşünerek iki veya daha fazla doğal doku belirlemeleri ve yüzey üzerinde düzenleme yapmaları sağlanır. Tonlama ve gölgelendirme tekniklerini kullanarak doğal dokularla desen oluşturmaları için (b) hazırladıkları kompozisyonları yüzeye aktarmaları beklenir. Bu süreçte grafit veya sepya kalemler temel araç olarak tanıtılır. Farklı sertlik derecelerine sahip kalemlerin (F, B, 2B, 3B, 4B) tonlama üzerindeki etkilerini dijital, basılı veya uygulamalı örneklerle incelemeleri sağlanır. Öğrencilerden silgiyi ton değerlerini açığa çıkarmada, ışık etkilerini belirginleştirmede ve doku farklılıklarını yansıtmada kullanmaları beklenir. Çizim kâğıdının yüzey özelliklerinin tonlamaya etkisi anlatılarak pürüzsüz yüzeylerin doku detaylarını yansıtmada daha başarılı olduğu açıklanır. Öğrencilerden ışık kaynağını dikkate alarak dokuların aydınlık ve gölgeli alanlarını tonlama teknikleriyle kompozisyona aktarmaları beklenir (KB1). Dokuların uyumunu ve estetik etkisini dikkate alarak kompozisyonlarını oluşturmaları için öğrencilere rehberlik edilir. Çalışmaları sırasında sabırlı olmaları, ayrıntılara özen göstermeleri ve dikkatli gözlem yapmaları gerektiği vurgulanır (D12.3). Kavram yanılgıları ve öğrenme eksiklikleri hakkında bireysel geri bildirimler verilerek sürecin geliştirilmesi sağlanır. Tamamlanan ürünler dijital veya fiziksel ortamda sergilenir. Öğrencilerden süreç boyunca edindikleri deneyimleri ve çalışmalarının sonuçlarını açık fikirlilikle değerlendirmeleri istenir (E3.5, SDB1.2). Değerlendirme sürecinde sonraki çalışmalarını nasıl geliştirebileceklerini düşünmeleri için yönlendirici sorularla öğrencilerin bireysel farkındalık  kazanmaları sağlanır (SDB1.3). Sanatsal ürünler performans görevi olarak tanımlanır ve kontrol listesi veya öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerden kömür kalem veya füzenle doku etütleri gerçekleştirmeleri, dokuları bir başka nesneye dönüştürerek yeniden yorumlamaları, farklı yüzey özelliklerine sahip doğal ve yapay nesnelerle natürmort oluşturarak etüt çalışması yapmaları istenebilir.

Öğrencilerden doğal materyalleri doğrudan veya baskı tekniğini kullanarak doku etkisine sahip kolaj yapmaları istenebilir. Dokuların temel özelliklerini fark etmelerini sağlamak için öğrencilere dokunarak hissedebilecekleri örnekler sunulur. Dokulu yüzeylerin fotoğrafları veya örnek çizimleri gösterilerek öğrencilerden bu yüzeylerin görsel özelliklerini açıklamaları istenebilir.