3. TEMA: SANATÇILAR VE ESERLERİ

SAB3. Sanat Eserini İnceleme, SAB4. Sanatsal Üretim Yapma

E1.2. Bağımsızlık, E1.6. Seçicilik, E3.3. Yaratıcılık, E3.4. Gerçeği Arama, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.6. Analitiklik, E3.7. Sistematiklik

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D12. Sabır, D15. Sevgi, D17. Tasarruf, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB9. Sanat Okuryazarlığı

GS.5.3.1. Geleneksel minyatürlerle minyatür etkisi taşıyan çağdaş sanat eserlerini karşılaştırmalı olarak inceleyebilme
a) Geleneksel minyatürlerle minyatür etkisi taşıyan çağdaş sanat eserlerini sanatsal açıdan betimler.
b) Geleneksel minyatürlerle minyatür etkisi taşıyan çağdaş sanat eserlerini sanatsal açıdan çözümler.
c) Geleneksel minyatürlerle minyatür etkisi taşıyan çağdaş sanat eserlerini sanatsal açıdan yorumlar.
ç) Geleneksel minyatürlerle minyatür etkisi taşıyan çağdaş sanat eserleri hakkında sanatsal yargıda bulunur.

GS.5.3.2. Tarihî ve mitolojik konularda minyatür özelliği gösteren sanatsal üretim yapabilme
a) Espası, vurguyu ve hiyerarşiyi kullanarak minyatür özelliği gösteren kompozisyon tasarlar.
b) Espası, vurguyu ve hiyerarşiyi kullanarak minyatür özelliği gösteren kompozisyon oluşturur.

Resim Sanatında Minyatür Etkisi
Espas, Vurgu ve Hiyerarşi

düzlemsellik, espas, hiyerarşi, minyatür, negatif alan, pozitif alan, vurgu

Öğrenme çıktıları gözlem formları ve kontrol listeleri kullanılarak değerlendirilebilir. Performans görevi olarak öğrencilerden Türk tarihi veya mitolojisine ait bir sahneyi minyatür sanatının özelliklerine uygun şekilde tasarlayarak resim veya kolaj tekniğiyle görselleştirmeleri istenir. Çalışmalarında espas, vurgu ve hiyerarşiyi kullanarak ana figürleri öne çıkarmaları, geleneksel desen ve süsleme tekniklerine yer vermeleri beklenir.

Öğrencilerin nesneler arasındaki yakın-uzak ilişkisini ve ışık-gölgenin nesneler üzerindeki etkilerini algılayabildikleri kabul edilmektedir.

Öğrencilerin nesneler arasındaki yakın-uzak ilişkisini ve nesneler üzerindeki ışık-gölge etkilerini algılama düzeyleri aşağıdakilere benzer sorulara verdikleri yanıtlarla ölçülür:
• Yakındaki ve uzaktaki bir nesnenin ayrıntıları arasındaki farkları açıklayabilir misiniz?
• Bir kâğıt üzerinde nesnelerin hacimli görünmesini nasıl sağlayabilirsiniz?

Öğrencilere minyatürün yapısal özellikleriyle günlük hayat arasında ilişki kurmaları, mekân ve nesne ilişkisi üzerine düşünmeleri için aşağıdakilere benzer sorular yönlendirilir:
• Resimde tüm nesneleri aynı boyutta mı yoksa bazılarını daha büyük veya küçük mü yaparsınız?
• Bir kompozisyonda bir kişinin veya nesnenin daha önemli olduğunu nasıl gösterirsiniz?
• Çok detaylı bir resimde ilk olarak nereye bakarsınız?
• Bir resim veya heykelde derinlik hissi oluşturmak için hangi teknikleri kullanabilirsiniz?

GS.5.3.1
Öğrencilerden geleneksel minyatürlerle minyatür etkisi taşıyan çağdaş sanat eserlerini karşılaştırmalı olarak inceleyebilmeleri beklenir. Nusret Çolpan’ın "İstanbul Minyatürleri" serisi, "Topkapı Sarayı", "Ayasofya" isimli eserleri; Cahide Keskiner’in "Masal Minyatürleri" ve "Doğanın Renkleri" serileri çağdaş minyatürlere örnek gösterilir (OB5). Geleneksel ve minyatür özelliği gösteren güncel eser çiftlerini, karşılaştırmalı olarak dijital veya basılı ortamda incelemeleri sağlanır (KB2.7, OB4). Bu doğrultuda Nazan Erkmen’in "Bir Bennudur İstanbul" isimli resimlemesi ile Levni’nin "Haliç’te Gösteriler" isimli minyatürü veya Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun "İstanbul" isimli eseri ile Matrakçı Nasuh’un "İstanbul" minyatürü arasından seçim yapmaları istenir (E1.2). Eser seçim süreci öğrencilerle yürütülerek tercih nedenlerini açıklamaları beklenir (KB3.1, SDB1.1). Bu süreçte öğrencilerin kendi duygu, düşünce ve değerleri doğrultusunda bilinçli tercihler yapmaları, tercihlerini gerekçelendirmeleri ve yaptıkları seçimlerin sorumluluğunu üstlenmeleri sağlanır (E1.6). Geleneksel
minyatürlerle minyatür etkisi taşıyan çağdaş sanat eserlerini sanatsal açıdan betimlemeleri için (a) öğrencilerden seçilen eserlerin sanatçısı, türü, yapım tekniği, boyutları ve yapım yılı hakkında tahmin yürütmeleri istenir (OB1). Tahminlerini destekleyen görsel unsurları belirleyip bunlara dayanarak ulaştıkları sonuçları açıklamaları beklenir (SDB3.3). Tahminlerinin doğruluğunu eser künyeleriyle karşılaştırarak değerlendirmeleri sağlanır. Eserlerdeki bilgi objelerini listeleyerek tüm detayları açıklamaları beklenir (E3.4). Bu eserleri sanatsal açıdan çözümlemeleri için (b) öğrencilerin eserlerin konusu ile görsel bileşenleri arasındaki ilişkiyi anlamaları sağlanır (KB2.4, OB4). Sanat elemanlarından espas; tasarım ilkelerinden ise oran-orantı, zıtlık ve vurgu üzerinde durulur. Minyatürlerde negatif ve pozitif alan kullanımını, arka plan ve figürler arasındaki ilişkiler üzerinden incelemeleri sağlanır. Aynı zamanda bu kavramların tanımlarına da değinilir (OB9). Geleneksel minyatürlerle minyatür etkisi taşıyan çağdaş sanat eserlerini sanatsal açıdan yorumlamaları için (c) öğrencilerin eserdeki figürleri, renkleri ve görsel bileşenlerin konuyla bağlantısını analiz etmeleri sağlanır (E3.6). Bu aşamada minyatür sanatının temel özelliklerini, önemli sanatçılarını ve eserlerini araştırmaları istenir. Elde ettikleri bilgileri görsellerle destekleyerek dijital panoda paylaşmaları ve minyatürün temel özelliklerini kendi cümleleriyle özetlemeleri beklenir (KB2.3, OB2). Minyatürlerin dönemin sosyal yaşamını, kültürel kodlarını ve toplumsal olaylarını yansıtan bir araç olduğunu fark etmeleri sağlanır (OB9). Geleneksel
anlatım dili ile çağdaş yorumlar arasındaki farkları belirleyerek görsel unsurlar üzerinden sanatçıların mesajlarına ilişkin çıkarımda bulunmaları istenir (SAB2.1, SDB2.3). Geleneksel minyatürlerle minyatür etkisi taşıyan çağdaş sanat eseri hakkında sanatsal yargıda bulunmaları için (ç) öğrencilerden seçtikleri eserleri sanatın yansıtmacı ve anlatımcı kuramları çerçevesinde değerlendirmeleri beklenir. Her öğrenciden görüşünü, belirlenen ölçütlerle karşılaştırarak karar vermesi ve estetik yargısını ifade etmesi istenir (KB2.17, E3.5). Bireysel yorumlarını ifade ederek esere ilişkin beğenilerini paylaşmaları
sağlanır (SDB1.1). Ayrıca sanatçıların sanata kattığı değerler vurgulanarak eser sahiplerini saygı ve vefa ile anmaları beklenir (D15.2). Süreç gözlem formu ile değerlendirilebilir.

GS.5.3.2
Öğrencilerden tarihî ve mitolojik konularda minyatür özelliği gösteren sanatsal üretim yapabilmeleri
beklenir. Bu doğrultuda Henri Matisse’in (Anri Matis) "Kırmızıdaki Armoni" (Fr. Harmonie en Rouge, "Armöni an Ruj") veya "Patlıcanlı Natürmort" (Fr. Intérieur aux Aubergines, "Anteriyör o Obergin") isimli eserlerini incelemeleri ve sanatçının resimlerindeki renk, süsleme ve yüzey estetiği anlayışını minyatürlerle karşılaştırmaları sağlanır (OB9). Matisse’in eserlerindeki İslam sanatı ve Doğu’nun dekoratif geleneklerinin etkileri vurgulanır. Aynı zamanda minyatür sanatının İran, Türk ve Çin sanatlarıyla bağlantısı ele alınarak öğrencilerin farklı kültürleri keşfetmeleri sağlanır. Selçuklu ve Osmanlı’da minyatür sanatının gelişimi ve sanattaki yeri üzerinde durularak öğrencilerin kendi kültürel mirasını anlamaları sağlanır (OB5).Espası, vurguyu ve hiyerarşiyi kullanarak minyatür özelliği gösteren
kompozisyon tasarlamaları için (a) öğrencilere Türk tarihi veya mitolojisine ait hikâyeler veya eğitici videolar izletilir. Oğuz Kağan Destanı, Manas Destanı, Dede Korkut Hikâyeleri, Malazgirt Savaşı gibi kahramanlık anlatılarından sahneler seçmeleri sağlanır. Öğrencilerden seçtikleri hikâyenin ana karakterleri, sembolleri ve olayların gerçekleştiği mekânlar üzerine düşünerek iletmek istedikleri mesajları belirlemeleri istenir (E3.3, SDB1.2). Ana figürlerin yerleşimini, arka plan detaylarını ve renk kullanımını tasarlamaları beklenir. Öğrencilerin kompozisyonlarının taslak çizimlerini yapmaları sağlanır (KB1). Türk-İslam estetik anlayışını ve zarafetini, çalışmalarına yansıtmaları istenir. Öğrencilerin espası, vurguyu ve hiyerarşiyi kullanarak minyatür özelliği gösteren kompozisyon oluşturmaları için (b)
öğrencilerden tasarımlarını, resim veya kolaj çalışması şeklinde düzenleyerek görselleştirmeleri  beklenir. Resim için öğrencilere pastel boya, sulu boya, guaj boya ve renkli kuru kalemler önerilir. Kolaj için renkli kâğıtlar, tekstil malzemeleri, gazete ve dergi görselleri kullanmaları sağlanabilir. Öğrencilerin dijital çizim programlarıyla minyatür etkisi oluşturan çalışmalar yapmalarına da imkân tanınır (OB2). Uygulama öncesinde öğrencilerin hazır bulundurmaları gereken araçları kendilerinin seçmeleri sağlanır. Öğrencilerden bu malzemeleri özenli ve verimli şekilde kullanmaları beklenir (SDB1.2, D17.3). Öğrencilerin figürleri mekân derinliği yerine üst üste bindirme ve katmanlama tekniği ile düzenlemeleri sağlanır. Öğrencilerden ana karakterleri ise boyut veya renk yoğunluğu ile ön plana çıkarmaları beklenir (E3.7). Öğrencilerin çalışmalarında sabır, disiplin ve ince işçilik becerilerini
geliştirmeleri sağlanır (D12.3, SDB1.2). Öğrencilerden minyatürlerdeki geleneksel desen ve süsleme tekniklerini kullanarak kültürel mirasın korunmasına katkı sağlamaları beklenir (D19.1). Sanatsal üretim sürecinde odaklanmalarını ve güdülenmelerini sağlamak amacıyla öğrencilere tarihî bağlama uygun sözsüz müzikler dinletilir. Süreç sonunda çalışma ortamlarını iş birliği içinde temizlemeleri istenir (SDB2.2). Üretilen çalışmalar dijital veya fiziksel olarak sergilenir. Sanatsal ürünler performans görevi olarak tanımlanarak kontrol listesiyle değerlendirilebilir.

Öğrencilerden özgün minyatür tasarımlarını dijital ortama aktararak animasyona dönüştürmeleri  istenebilir. Öğrencilerin Doğu ve İslam sanatının Batı sanatına etkilerini araştırarak bu etkileşimi yansıtan sanatçılar hakkında bilgi toplamaları, elde ettikleri bilgileri görseller ve metinlerle destekleyerek bilgi görseli veya dijital sunum biçiminde paylaşmaları sağlanabilir.

Öğrencilerden günlük yaşamlarından bir anıyı veya çevrelerinde gördükleri ağaç, ev, insan figürü gibi nesneleri minyatür tarzında resmetmeleri; tarihî minyatür eserlerinden seçilen görsellerde eksik bırakılan bölümleri tamamlamaları istenebilir.