4. TEMA: ÇİZİM VE GÖRSEL İFADE
SAB4. Sanatsal Üretim Yapma
E1.3. Azim ve Kararlılık, E3.3. Yaratıcılık, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.7. Sistematiklik
SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.1. İletişim, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
D10. Mütevazılık, D12. Sabır
OB1. Bilgi Okuryazarlığı
GS.4.4.1. Açık, orta ve koyu değerlerle desen yapabilme
a) Temel geometrik formlardan oluşan kompozisyon tasarlar.
b) Açık, orta ve koyu değerleri kullanarak desen oluşturur.
Desende Açık, Orta ve Koyu Değerler
hacim, kademeli ton geçişi, tonlama
Öğrenme çıktıları kontrol listeleri ve öz değerlendirme formları kullanılarak değerlendirilebilir. Sınıf içi performans görevi olarak öğrencilerden temel geometrik formlardan oluşan bir kompozisyon oluşturmaları istenir. Desenlerinde siyah ve beyaz yağlı pastel boyalarla ton geçişlerini kademeli hâle getirmeleri ve açık, orta, koyu tonları kullanarak hacim etkisi oluşturmaları beklenir.
Öğrencilerin açık, orta ve koyu değerleri algılayabildikleri kabul edilmektedir.
Öğrencilerin açık, orta ve koyu değerleri algılama düzeyleri aşağıdakilere benzer sorulara verdikleri yanıtlarla ölçülür:
• Koyu tonlardaki nesnelerin bulunduğu ortamların ışık düzeyi nasıldır?
• Karanlık bir alanda bir nesneyi daha görünür hâle getirmek için hangi tonları kullanırsınız?
Açık, orta ve koyu değerler ile ton geçişlerini nesneler üzerinde düşünmelerini sağlamak için öğrencilere aşağıdakilere benzer sorular sorulur:
• Bir futbol topunun yüzeyinde ışık kaynağına yakın alanlar ve uzak alanlar arasında nasıl bir ton farkı oluşur?
• Bir nesne üzerinde açık, orta ve koyu tonlar olmadan ışık-gölge etkisi oluşturabilir misiniz?
GS.4.4.1 Öğrencilerden açık, orta ve koyu değerlerle desen yapabilmeleri beklenir. Ton kavramı ile açık, orta ve koyu değerlerin resimlerde hacim oluşturmadaki rolü örneklerle açıklanır. Ton çubuğu görselleri, dijital veya basılı ortamda gösterilir. Kademeli geçişler, ton dağılımı ve yumuşak geçişlerin önemi örneklerle açıklanır. Öğrencilere küp, küre, üçgen prizma gibi temel geometrik formlardan oluşan modeller sunulur. Bu formlarla kompozisyon tasarlamaları için (a) bu nesnelerin ışık altındaki görünümünü gözlemlemeleri istenir (OB1, SAB1.2, KB2.2). Sınıftaki nesneleri inceleyerek açık ve koyu alanları belirlemeleri ve gözlemleri üzerine kısa bir fikir alışverişi yapmaları sağlanır (SDB2.1). Öğrencilere ışığın geliş yönünü dikkate alarak tonal dağılımı planlamaları ve desenlerini tasarlamaları için rehberlik edilir (SDB1.2). Öğrencilerden açık, orta ve koyu değerleri kullanarak desen oluşturmaları (b) istenir (E3.3). Siyah ve beyaz yağlı pasteller, temel teknik ve malzeme olarak tanıtılır. Koyu tonların siyah pastel, açık tonların beyaz pastel, orta tonların ise bu iki tonun üst üste sürülerek kaynaştırılmasıyla elde edilebileceğini deneyimlemeleri sağlanır (E3.7). Bu malzemelerle ton geçişlerini yumuşatmak ve kademeli hâle getirmek için kullanılacak yardımcı malzemeler uygulamalı olarak gösterilir. Işığın geliş yönüne dikkat çekilerek tonlamaları doğru yapmaları sağlanır (KB2.13). Öğrencilere rehberlik edilerek öğrenme eksikleri hakkında geri bildirim verilir. Tonlama sırasında sabırlı olmaları ve ayrıntılara dikkat ederek sebat etmeleri gerektiği vurgulanır (D12.3, E1.3). Öğrencilerin başarılı oldukları ve geliştirmeleri gereken yönlerini fark etmeleri sağlanır (D10.1, SDB1.3, SDB3.3). Her öğrencinin kendi kompozisyonundaki ton uygulamalarını, açık fikirlilikle değerlendirmeleri beklenir (E3.5, SDB1.2). Tamamlanan ürünler dijital veya fiziksel ortamda sergilenir. Sanatsal ürünler performans görevi olarak tanımlanır ve kontrol listesi ile öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerden siyah zemin üzerine beyaz kalem, tozsuz beyaz tebeşir veya beyaz pastel boya ile yalnızca ışıklı alanlara odaklanarak çizim yapmaları; giriş düzeyinde renkli natürmort resmini, siyah beyaz veya tek bir ton kullanarak ifade etmeleri istenebilir.
Öğrencilerden lambayla nesnelerin üzerine ışık tutarak açık ve koyu alanları fark etmeleri, temel geometrik formlardan oluşan bir düzenlemeyi veya tek bir geometrik formu tonlamaları istenebilir.