2. TEMA: SANATIN GÖRSEL DİLİ

SAB2. Görsel Mesajı Okuma, SAB4. Sanatsal Üretim Yapma

E1.2. Bağımsızlık, E3.4. Gerçeği Arama, E3.6. Analitiklik, E3.7. Sistematiklik, E3.8. Soru Sorma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma), SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D7. Estetik, D14. Saygı, D17. Tasarruf, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB7. Veri Okuryazarlığı, OB9. Sanat Okuryazarlığı

GS.4.2.1. Sanat eserlerinde yer alan kültürel ve yerel göstergelerin mesajlarını okuyabilme
a) Sanat eserlerinde yer alan kültürel ve yerel sembollerdeki mesajları algılar.
b) Sanat eserlerinde yer alan kültürel ve yerel sembollerdeki mesajları anlamlandırır.
GS.4.2.2. Kültürel ve yerel motiflerle resim yapabilme
a) Kültürel ve yerel motiflerle simetrik kompozisyon tasarlar.
b) Kültürel ve yerel motiflerle simetrik kompozisyon oluşturur.

Kültürel ve Yerel Motifler
Simetrik Denge

kültürel motif, simetrik denge, yerel motif

Öğrenme çıktıları çalışma yaprakları, gözlem formları, dereceli puanlama anahtarları ve öz  değerlendirme formları kullanılarak değerlendirilebilir. Sınıf içi performans görevi olarak öğrencilerden kültürel ve yerel motiflerden birini seçerek simetrik dengeye uygun kompozisyon oluşturmaları istenir. Çalışmalarında birim tekrarlarını kullanarak motiflerin detaylarını ve renklerini estetik bir şekilde ifade etmeleri beklenir.

Öğrencilerin millî kültüre ve Anadolu halk kültürüne ait motifler hakkında bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir.

Millî kültür ve Anadolu halk kültürüne ait motifler hakkında farkındalıklarını değerlendirmek amacıyla öğrencilere aşağıdakilere benzer sorular yönlendirilir:
• Kıyafetlerde, takılarda veya günlük eşyalarda Türk kültürüne özgü sembollerden hangilerini  gördünüz?
• Anadolu halk kültüründeki mitolojik, masalsı veya fantastik karakterlerden hangilerini  hatırlıyorsunuz?

Öğrencilere millî kültür ve Anadolu halk kültürüne ait motiflerle sanat eserlerinde karşılaşabileceklerini
fark ettirmek için aşağıdakilere benzer sorular yönlendirilir:
• Evinizdeki halı ve kilimlerde yerel kültüre ait hangi sembolleri fark ediyorsunuz?
• Kilim veya halılarda gördüğünüz bir motif, resimde veya heykelde karşınıza çıksa sizce ne anlam taşırdı?

GS.4.2.1
Öğrencilerden sanat eserlerinde yer alan kültürel ve yerel göstergelerin mesajlarını okuyabilmeleri
beklenir (OB1). Bu amaçla öğrencilerin Türk resim sanatından yerel kültüre ait kilim motifleri, Şahmeran, Tulpar, Nasreddin Hoca, Hacivat ile Karagöz gibi kültürel motif veya karakterlerin bulunduğu eserleri dijital veya basılı ortamda incelemeleri sağlanır (OB5). Nuri Abaç’ın kültürel semboller içeren eserleri ile Nazan Erkmen’in Anadolu halk kültürünü yansıtan çalışmaları arasından örnekler özenle seçilir. Demokratik bir ortam oluşturularak incelenecek eserlere öğrencilerle birlikte karar verilir. Eserleri gördüklerinde hissettikleri duyguları ve tanıdıkları motifleri açıklamaları istenir (SDB1.1, SDB1.3). "Motifi bul!" etkinliği ile dikkat çeken görsel göstergeleri ve sembolleri belirlemeleri sağlanır. Öğrencilerden sanat eserlerindeki sembolleri nesnel bir tavırla betimlemeleri beklenir (E3.4, OB9, SAB3.1). Sembollerin nesnel özellikleri ve anlamları tartışılırken açık, orta, koyu değerler üzerine rehberlik edilir. Süreç boyunca öğrencilerin farklı fikirlere açık olmaları ve birbirlerinin düşüncelerine saygı göstermeleri desteklenir (D14.1, SDB2.3). Sanat eserlerinde yer alan
kültürel ve yerel sembollerdeki mesajları anlamlandırmaları için (b) öğrencilerden sembollerin
iletmek istediği mesajları analiz etmeleri beklenir (OB4). Sanat eserinin konusu, biçimi ve eserlerdeki sembollerin işlevleri arasında bağlantı kurmaları sağlanır. Venn diyagramı veya tersine beyin fırtınası tekniklerini kullanarak sembollerin toplumsal, kişisel ve kültürel bağlamdaki anlamlarını  karşılaştırmaları istenir (OB5, OB7, KB2.7, KB2.8, SDB2.3). Öğrencilerin sembollerin çok katmanlı anlamlarını keşfetmeleri ve bu anlamları kendi hayatlarıyla ilişkilendirmeleri sağlanır. Süreç çalışma yaprağı veya gözlem formu ile değerlendirilebilir. 

GS.4.2.2
Öğrencilerden kültürel ve yerel motiflerle resim yapabilmeleri beklenir. Sanatsal ürünlerinde
simetrik dengeyi tanımaları için dijital veya basılı kaynaklardan bilgi toplamaları ve bu bilgileri
kaydetmeleri sağlanır (OB1, OB2). Simetriyi kavramaları amacıyla ip baskısı uygulamaları yapmaları
ve bu kavramı açıklamaları istenir ve aynı zamanda doğadaki simetrik canlılardan örnekler vermeleri istenir (OB9). Kültürel ve yerel motiflerle simetrik kompozisyon tasarlamaları için (a) öğrencilerin Anadolu ve Türk kültürüne ait halı, kilim, çini ve mimari süslemelerdeki motifleri dijital veya basılı kaynaklardan inceleyerek bu motiflerdeki simetrik düzenlemeleri fark etmeleri sağlanır. Ardından öğrencilerden motiflere ilişkin merak ettiklerini sormaları ve motiflerin simetrisine ilişkin çıkarımlarını paylaşmaları beklenir (D7.1, E3.8, SDB3.3). Bu süreçte öğrencilerin millî kimliklerini tanımaları, bu motiflerin geçmişle olan bağlarını fark ederek kendi tarihini araştırmaya ve öğrenmeye istekli olmaları sağlanır (D19.2). Tasarım sürecinde öğrencilerin seçtikleri motifin birim tekrarları ve simetrik özelliklerini planlamaları için rehberlik edilir. Öğrencilerden motifin büyüklüğü, yönü ve renklerine karar vermeleri beklenir (KB3.1). Kültürel ve yerel motiflerle simetrik kompozisyon oluşturmaları için (b) öğrencilerden seçtikleri kültürel motiflerin görsellerini kâğıtlarının merkezine yapıştırarak bu desenleri simetrik şekilde genişletmeleri istenir. Yağlı pastel boya, renkli kuru kalemler, sulu boya gibi malzemeler arasından seçim yaparak çalışmalarını bu malzemelerle tamamlamaları sağlanır (E1.2, KB2.20). Uygulama öncesinde seçtikleri malzemeleri hazırlamaları, bu malzemeleri dikkatli ve özenli bir şekilde kullanmaları beklenir (D17.3, SDB1.2). Kompozisyonlarının estetik bir bütünlüğe sahip olması için kâğıt yüzeyini verimli kullanmaları, desenlerin devamlılığına ve renk uyumuna dikkat etmeleri gerektiği vurgulanır. Bu çalışmayla öğrencilerin Türk kültürünün sürdürülmesi için çaba
göstermeleri sağlanır (D19.1). Süreçte, öğrencilerin karşılaştıkları zorlukları fark ederek alternatif
çözüm üretmeleri desteklenir (E3.6, E3.7, SDB3.2). Sanatsal ürünler dijital veya fiziksel ortamda sergilenir (OB2). Bu ürünler performans görevi olarak tanımlanarak dereceli puanlama anahtarı veya öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerden sanat eserlerinde kullanılan sembollerin farklı coğrafyalardaki anlamlarını araştırmaları, bu araştırmalarını poster hâline getirmeleri, bu sembolleri kullanarak dijital hikâye veya animasyon hazırlamaları istenebilir.

Öğrencilerin sanat eserlerindeki sembollerden birini seçerek dokunsal bir model hazırlamaları,  seçtikleri sembolün nesnel anlamını ifade eden bir çizim yapmaları veya bir etkinlik şablonunu doldurarak sembolle ilgili düşüncelerini paylaşmaları sağlanabilir.