1. TEMA: HAYAT VE SANAT
SAB1. Sanatsal Algılama, SAB4. Sanatsal Üretim Yapma
E1.1. Merak, E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk, E2.4. Güven, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.6. Analitiklik, E3.10. Eleştirel Bakma
SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.2. İş Birliği, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
D3. Çalışkanlık, D5. Duyarlılık, D9. Merhamet, D16. Sorumluluk, D20. Yardımseverlik
OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB8. Sürdürülebilirlik Okuryazarlığı, OB9. Sanat Okuryazarlığı
GS.4.1.1. Doğadaki ve sanat eserlerindeki ton dağılımını algılayabilme
a) Doğadaki ve sanat eserlerindeki açık, orta ve koyu ton dağılımını gözlemler.
b) Doğadaki ve sanat eserlerindeki ton dağılımını karşılaştırır.
GS.4.1.2. Canlıların korunmasına ilişkin düşüncelerine yönelik sanatsal üretim yapabilme
a) Canlıların korunmasına ilişkin düşüncelerini yansıtan kompozisyon tasarlar.
b) Farklı tonları kullanarak canlıların korunmasına ilişkin düşüncelerini yansıtan kompozisyon oluşturur.
Işık Etkisi ve Ton Dağılımı
açık/orta/koyu değer, ışık ve gölge, ton dağılımı
Öğrenme çıktıları gözlem formları, kontrol listeleri, rubrikler ve akran değerlendirme formları kullanılarak değerlendirilebilir. Sınıf içi performans görevi olarak öğrencilerden canlıların
korunmasına ilişkin düşüncelerini yansıtan poster, broşür, resim veya kolaj gibi sanatsal ürünler hazırlamaları istenir. Çalışmalarında belirli tonlara odaklanarak açık, orta ve koyu değerleri kullanmaları ve mesajlarını görsel bütünlük içinde ifade etmeleri beklenir.
Öğrencilerin ışık, renk ve nesne arasındaki ilişkiyi algıladıkları ve açık ile koyu kavramlarını bildikleri kabul edilmektedir.
Öğrencilerin ışık ve renk ilişkisine dair farkındalık düzeyleri aşağıdakilere benzer sorulara verdikleri yanıtlarla ölçülür:
• Çevrenizdeki açık ve koyu tonlardaki nesneleri gösterebilir misiniz?
• Karanlık bir odadayken renkleri görebiliyor musunuz?
Işığın renkler ve ton dağılımları üzerindeki etkisini fark etmeleri amacıyla öğrencilere aşağıdakilere benzer sorular sorulur:
• Işık açıldığında, kısıldığında veya kapatıldığında çevrenizdeki nesnelerin renklerinde değişiklik fark ediyor musunuz?
• Bulutlu ve güneşli bir günde dışarıdaki nesnelerin renklerinde ne gibi farklılıklar gözlemliyorsunuz?
GS.4.1.1
Öğrencilerden doğadaki ve sanat eserlerindeki ton dağılımını algılayabilmeleri beklenir. Açık, orta ve koyu ton dağılımını gözlemlemeleri için (a) doğal ve yapay ışık kaynakları altında inceleme yapmaları sağlanır. Öğrencilerden nesneleri pencereden gelen doğal ışık, masa lambası gibi yapay ışık kaynakları altında gözlemleyerek ton farklılıklarını ayırt etmeleri istenir (E1.1, KB2.2). Doğadaki ve sanat eserlerindeki ton dağılımını karşılaştırmaları için (b) öğrencilerin ışık ve gölge kullanımının belirgin olduğu resimleri ve fotoğrafları incelemeleri sağlanır (OB4, OB5). Bu süreçte Neşet Günal’ın "Toprağa Öykü", "Başakçı Kadın II" isimli tabloları ve Rembrandt van Rijn’in (Rembrant van Reyn) "Yol Kenarında Üç Çiftlikli Manzara" (Fl. Landschap met drie boerderijen langs een weg, "Lantskap met dri burdereyen langs ın veh") isimli eserleri paylaşılır. Öğrencilerden inceledikleri eserlerde yer alan açık, orta ve koyu tonları belirlemeleri ve bu tonları uygun biçimde işaretlemeleri beklenir (OB9). Öğrencilerden siyah, beyaz ve gri tonlardaki kartları kullanarak açık, orta ve koyu tonlar arasındaki farklılıkları açıklamaları beklenir. Sanatçıların eserlerindeki ton dağılımını, izleyiciyi yönlendirmek için nasıl kullandığını fark etmeleri sağlanır. Tonlamanın iki boyutlu yüzeylerde hacim etkisi oluşturduğunu anlamaları beklenir. Eserlerdeki ton dengesi hakkındaki bilgilerini ve gözlemlerini öğrenme galerisi yöntemiyle paylaşmaları sağlanır (SDB1.2). Süreç gözlem formu veya kontrol listesi ile değerlendirilebilir.
GS.4.1.2
Öğrencilerden canlıların korunmasına ilişkin düşüncelerine yönelik sanatsal üretim yapabilmeleri beklenir. Bu kapsamda 4 Ekim Dünya Hayvanlar Günü’nün önemi hakkında fikir taraması yapılır. Konuyla ilgili bilgilendirici belgeseller veya kısa filmler izletilerek öğrencilerin farkındalık kazanmaları sağlanır. Öğrencilerden hayvanlarla ilgili yaşadıkları anıları paylaşmaları istenir. Bu süreçte kendilerini hayvanların yerine koyarak onların duygularını anlamaları ve empati geliştirmeleri sağlanır (SDB1.1, E2.1). Böylece çevreye ve çevrede yaşayan diğer canlılara karşı saygılı, duyarlı ve sorumlu bir tutum geliştirmeleri; onlara değer verme konusunda farkındalık kazanmaları beklenir (D5.2, D9.3). Öğrencilerden doğal yaşam alanları ve doğayı koruma yolları üzerine dijital veya basılı kaynaklardan bilgi toplamaları istenir (OB1). Canlıların korunmasına ilişkin düşüncelerini yansıtan kompozisyon tasarlamaları için (a) doğanın ve canlıların korunmaması durumunda ortaya çıkabilecek olası sonuçları altı şapkalı düşünme tekniği ile belirlemeleri sağlanır (E3.6, E3.10, OB8, SDB3.3). Grup tartışmalarında elde ettikleri bilgileri, balık kılçığı diyagramı ile görselleştirerek analiz etmeleri beklenir. Yaratıcı ve eleştirel düşünmeyi destekleyen bir ortamda, hayvan haklarına ilişkin çözüm önerileri geliştirmeleri istenir (SDB3.2, E3.10). Öğrenciler altı şapkalı düşünme tekniğine uygun olarak altı gruba ayrılır. Her gruptan şapkaların temsil ettiği düşünce türüne uygun bir tasarım fikri geliştirmeleri beklenir (SDB2.2). Düşüncelerini belirli tonlar veya renk gruplarına odaklanarak imgeleştirmeleri istenir. Farklı tonları kullanarak canlıların korunmasına ilişkin düşüncelerini yansıtan kompozisyon oluşturmaları için (b) gruplardan poster, broşür, resim veya kolaj gibi sanatsal ürünler hazırlamaları beklenir. Örneğin beyaz şapka grubundan bilgi odaklı bir poster, kırmızı şapka grubundan konunun duygusal yönünü vurgulayan bir resim, siyah şapka grubundan ise riskleri gösteren bir broşür hazırlaması istenebilir. Uygulamalar için öğrencilere siyah, beyaz ve gri tonlardaki fon kartonları; gazete ve dergilerden kesilmiş görseller; yağlı pastel boya, sulu boya, guaj boya ve renkli kuru kalemler seçenek olarak sunulur. Malzeme seçimlerini, grup hâlinde fikir alışverişi yaparak belirlemeleri sağlanır (D16.1, SDB1.2, SDB2.2). Öğrencilerden sanatsal ürünlerde açık, orta ve koyu değerleri kullanarak ton dengesine dikkat etmeleri beklenir. Grup çalışmalarında akranları ile iş birliği yapmaları sağlanır (SDB2.2, D3.4, D20.4). İş birliği sürecinde sorumluluk bilinciyle hareket etmeleri, karşılık beklemeden yardımlaşmaları ve grup üyelerinin katkılarına güven duyarak ortak hedefe ulaşma inancı geliştirmeleri istenir (E2.1, E2.4, E3.5). Sanatsal ürünler dijital veya fiziksel ortamda sergilenir. Öğrencilerden süreç boyunca edindikleri deneyimleri ve çalışmalarının sonuçlarını değerlendirerek doğa ve canlılara yönelik davranışları konusunda kararlar almaları beklenir (KB2.17, SDB3.3). Bu ürünler performans görevi olarak tanımlanarak rubrik veya akran değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.
Öğrencilerden hayvan hakları, çevresel tehditler, tehdit altındaki canlıların korunması ve doğal yaşam alanları konularında kısa bir video hazırlamaları istenebilir. Öğrencilerin sürdürülebilir malzemeler kullanarak hayvan figürlerini veya doğal yaşam alanlarını temsil eden küçük heykeller yapmaları sağlanabilir.
Öğrencilerin açık, orta ve koyu tonların ayırt edilmesine olanak tanıyan temel düzey görsellerden yararlanılabilir. Öğrencilerden beyaz nesneler için açık, siyah nesneler için koyu tonları temsil edecek şekilde nesneleri tonlarına göre gruplandırmaları istenebilir. Ayrıca öğrencilerin çevrelerindeki doğal güzellikleri ve canlıları fotoğraflayarak ton farklılıklarını keşfetmeleri sağlanabilir.