7. ÜNİTE: IŞIĞIN PEŞİNDE

FBAB7. Deney Yapma

KB2.7. Karşılaştırma, KB3.2. Problem Çözme

E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik) E3.3. Yaratıcılık, E3.4. Gerçeği Arama, E3.6. Analitik Düşünme, E3.7. Sistematik Olma

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D3. Çalışkanlık, D16. Sorumluluk

OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB8. Sürdürülebilirlik Okuryazarlığı

FB.4.7.1. Görme olayının gerçekleşebilmesi için ışığın rolüne ilişkin deney yapabilme
a) Görme olayının gerçekleşebilmesi için ışığın rolüne ilişkin deney tasarlar.
b) Görme olayında ışığın rolüne ilişkin deneyde veri analizi yapar.

FB.4.7.2. Doğal ve yapay ışık kaynaklarını karşılaştırabilme
a) Çevresindeki ışık kaynaklarına ilişkin özellikleri belirler.
b) Işık kaynaklarının benzerliklerini listeler.
c) Işık kaynaklarının farklılıklarını listeler.

FB.4.7.3. Işık kirliliğinin canlılara etkisine ilişkin probleme yönelik çözüm önerilerini değerlendirebilme
a) Işık kirliliğinin canlılara etkisine ilişkin problemi yapılandırır.
b) Problemi özetler.
c) Problemin çözümüne yönelik gözleme dayalı/mevcut bilgiye/veriye dayalı tahmin eder.
ç) Problemin çözümüne yönelik önermeler üzerinden akıl yürütür.
d) Problemin çözümüne ilişkin yansıtmada/değerlendirmede bulunur.

Işığın Görmedeki Rolü
Işık Kaynakları
Işık Kirliliği

görme, ışık kaynağı, ışık kirliliği

Öğrenme çıktılarının değerlendirilmesinde V diyagramı, yapılandırılmış grid, performans görevi, öğrenci ürün dosyası kullanılabilir.

Işığın görmedeki rolüne yönelik deney sürecinde V diyagramı kullanılabilir. Işık kaynaklarının karşılaştırılmasında yapılandırılmış grid kullanılabilir. Işık kirliliğinin canlılara etkisine ilişkin performans görevi verilebilir. Tüm bu çalışmalar öğrencinin ürün dosyasına eklenebilir. 

Öğrencilerin ışık, güneş, gece, gündüz, karanlık ve aydınlık kavramlarını bildiği kabul edilmektedir.

Öğrencilerden verilen bir metindeki (hikâye, şiir, şarkı vb.) ışık ile ilgili kavramları işaretlemeleri istenebilir.

“Sokak lambaları olmasa gece yürüyebilir miyiz? Gece çevrenizi görmeyi sağlayan nedir?” sorularıyla ışığın görmedeki rolüne ilişkin bağlantı kurulması sağlanabilir.

Körebe oyunu ya da gözleri kapatılan bir öğrencinin malzemeleri tanımasına yönelik bir oyun oynatılabilir.

FB.4.7.1
Deney için kullanılabilecek malzemeler ders öncesinde hazırlanır. Öğrencilerden görme olayının gerçekleşebilmesi için ışığın rolüne ilişkin iş birliği ile deney tasarlamaları beklenir (SDB1.2,E1.4). Iş birlikli öğrenme süreci boyunca öğrenciler görev ve sorumlulukları yerine getirmek için etkili bir plan yapabilme, bu planı uygulayabilme ve eleştirel bir bakış ile doğru bilgiyi ayırt edebilme konusunda yönlendirilir (D3.2,D3.3). Deney sürecinin planlanması ve değerlendirilmesi için V diyagramı kullanılabilir (E3.7). Öğrenciler deney sürecinde oluşabilecek tehlikelere karşı uyarılır. Deneyde görme olayının gerçekleşebilmesi için ışığın rolüne ilişkin verileri analiz etmeleri sağlanır (SDB1.2,E3.6). Öğrencilerden analizlerinden yola çıkarak görme olayının gerçekleşebilmesi için ışığın gerekli olduğu çıkarımını yapmaları beklenebilir (KB2.10,KB2.17). Görme engelli bireylerin yaşayabilecekleri olası zorluklara ilişkin sosyal farkındalık oluşturulabilir (SDB2.3). 

FB.4.7.2
Öğrencilerin çevrelerinde gördükleri ışık kaynaklarına örnekler vermeleri istenir. Işık kaynaklarının özelliklerini belirlemeleri sağlanır (SDB1.2). Bu aşamada nesi var tekniği kullanılabilir. Öğrencilerden ışık kaynaklarını benzerliklerine göre listelemeleri istenir. Daha sonra bu kaynakları farklılıklarına göre tekrar listelemeleri sağlanır (SDB1.2,E3.7,KB2.10). Sınıfça tartışma yapılarak ışık kaynaklarını doğal ve yapay ışık kaynağı olarak karşılaştırmaları istenebilir (SDB2.2). Öğrencilere bireysel olarak ya da gruplar hâlinde ışık kaynakları ile ilgili basılı ya da dijital poster hazırlatılır (OB4,OB2,E3.3,SDB2.2). Doğal ve yapay ışık kaynaklarının aydınlatma teknolojisinde kullanımına değinilebilir. Öğrenciler kendilerine uygun görevlerde aktif olmaları için yönlendirilir (D3.4). Işık kaynaklarının karşılaştırılmasında yapılandırılmış grid kullanılabilir. Poster çalışmaları analitik veya bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. 

FB.4.7.3
“Daha önce ışıktan rahatsız oldunuz mu?” sorusu ile ışık kirliliği konusuyla bağlantı kurulabilir. Işık kirliliğinin canlılara etkisini konu alan materyaller (hikâye/görsel/gazete haberleri, videolar vb.) ders öncesinde hazırlanarak öğrencilere gösterilir. Öğrencilerin problemin sebeplerini sürdürülebilirlik çerçevesinde tartışarak problemi yapılandırmaları sağlanır (SDB3.3,OB8). Işık kirliliğinin canlılara etkisi ile ilgili problemi öğrencilerin kendi cümleleri ile özetlemeleri sağlanır (KB2.3). Öğrencilerden problemin çözümüne yönelik araştırma yapmaları istenebilir (E3.4). Işık kirliliği ve bunun canlılar üzerindeki etkilerini çevrelerinde ışık kirliliği bulunan alanları tespit ederek, uzmanlarla görüşerek ya da ilgili basılı ya da dijital kaynakları tarayarak belirlemeleri sağlanır (OB2). Öğrenciler, ışık kirliliği konusunda gözlem ve araştırma yaparken çözüm odaklı düşünmeleri, toplumsal sorunların çözümünde sorumluluk almaları gerektiğini fark etmeleri konusunda yönlendirilir (D16.2,OB8). Araştırma veya gözlemleri sonrasında ışık kirliliğinin canlılar üzerindeki etkisini önlemeye yönelik gözleme ya da veriye dayalı tahminlerde bulunmaları sağlanır (SDB3.3). Örnek çalışmalar incelenerek ışık kirliliğinin canlılara etkisini önlemek için çözüme yönelik önermeler üzerinden akıl yürütmeleri sağlanır (SDB3.3,E3.6,KB2.12). Siz olsaydınız ne yapardınız tekniği uygulanabilir. Öğrencilerin ışık kirliliğinin önlenmesi için problemin çözümünde kullanılabilecek çözüm önerilerini sürdürülebilirlik açısından değerlendirmeleri sağlanır (OB8,SDB2.2,SDB3.3). Öğrencilerin performansları analitik veya bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Öğrencilerin çalışmaları öğrenci ürün dosyasına eklenebilir.

Görme olayında ışığın rolüne ve beyinde görme olayının nasıl gerçekleştiğine ilişkin basılı ya da dijital poster hazırlatılabilir.

Doğal ışık kaynaklarının kullanımını sağlayan mekân tasarımları yaptırılabilir.

Işık kirliliğinin suda, havada veya karada yaşayan canlı türlerine etkilerine ilişkin araştırma yaptırılabilir. Araştırma sonuçlarıyla ilgili görsel ve yazılardan oluşan okul panosu/gazetesi
vb. hazırlatılabilir.

İbnülheysem, Isaac Newton (Ayzek Nivtın), Thomas Young (Tamıs Yang), gibi ışık konusunda çalışmalar yapmış bilim insanlarını ve onların ışık ile ilgili yaptığı çalışmaları araştırıp paylaşmaları sağlanabilir.

Işık kirliliğine çözüm oluşturan bir proje hazırlamaları istenebilir.

Işık kirliliği haritalarını inceleyerek STEM eğitim yaklaşımı ile çözüm önerileri geliştirmeleri sağlanabilir.
Yakın çevrelerinde ışık kirliliğinin önlenmesine yönelik sosyal farkındalık projesi oluşturmaları desteklenebilir. 

Işığın görmedeki rolü sesli metin, dijital içerik ya da video ile açıklanabilir.

Doğal/yapay ışık kaynakları ile ilgili açıklayıcı kartlar, bulmaca, kavram haritaları ve eşleştirme kartları paylaşılabilir.

Işık kaynakları ile ilgili iş birlikli öğretim ile resim veya afiş hazırlamaları istenebilir.

Işık kirliliğinin canlı yaşamına etkilerini hem aileleriyle hem de okul ortamında (okul panosu, okul gazetesi, okul internet sitesi vb.) paylaşmaları ve sosyal farkındalık oluşturmaları sağlanabilir

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.