3. ÜNİTE: DÜNYA’MIZI KEŞFEDELİM

FBAB3. Bilimsel Gözleme Dayalı Tahmin, FBAB9. Bilimsel Model Oluşturma

KB2.11. Gözleme Dayalı Tahmin Etme

E1.1. Merak, E2.5. Oyunseverlik, E3.3. Yaratıcılık, E3.4. Gerçeği Arama, E3.6. Analitik Düşünme, E3.10. Eleştirel Bakma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk

OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

FB.4.3.1. Dünya’nın şekli ile ilgili bilimsel gözleme dayalı tahmin yapabilme
a) Dünya’nın şekli ile ilgili ön bilgi ve deneyimlerine dayalı önerme oluşturur.
b) Dünya’nın şekli ile ilgili gözleme dayalı olan önermeleri karşılaştırır.
c) Dünya’nın şekli ile ilgili tahminlerini temellendirmek için gözlem verilerinden
sonuç çıkarır.
ç) Dünya’nın şekli ile ilgili veriye dayalı tahminde bulunur.
d) Dünya’nın şekli ile ilgili verilere dayalı tahminlerin geçerliğini sorgular.

FB.4.3.2. Dünya’nın yapısıyla ilgili bilimsel model oluşturabilme
a) Dünya’nın yapısını açıklamak için model önerir.
b) Dünya’nın yapısını açıklamak için yeni kanıtlarla modeli geliştirir.

FB.4.3.3. Dünya’nın hareketlerini gözlemlerine dayanarak tahmin edebilme
a) Dünya’nın hareketleri ile ilgili önceki gözlem ve/veya deneyimini ilişkilendirir.
b) Dünya’nın hareketlerine ilişkin çıkarım yapar.
c) Dünya’nın hareketlerinin sonuçlarına ilişkin yargıda bulunur.

Dünya’nın Şekli
Dünya’nın Yapısı
Dünya’nın Hareketleri

Dünya, hava küre, su küre, taş küre (iç çekirdek, dış çekirdek, manto), canlı küre, dönme, dolanma, gün, yıl

Öğrenme çıktılarının değerlendirilmesinde öz değerlendirme, performans görevi, tanılayıcı dallanmış ağaç, öğrenci ürün dosyası kullanılabilir.

Dünya’nın şeklinin küreye benzediği sonucuna ulaşana kadar gerçekleştirilen süreç bileşenleri için öz değerlendirme uygulanabilir. Dünya’nın yapısı ile ilgili bilimsel model hazırlama sürecinde performans görevi verilebilir. Dünya’nın dönme ve dolanma hareketlerinin sonuçlarına ilişkin tanılayıcı dallanmış ağaç kullanılabilir. Tüm bu çalışmalar öğrencinin ürün dosyasına eklenebilir.

Öğrencilerin bazı maddelerin küre şeklinde olduğunu bildiği; Dünya, Güneş ve Ay hakkında hayat bilgisi dersinden temel bilgilere sahip olduğu kabul edilmektedir.

Öğrencilere geometrik cisimlerin isimlerine ve özelliklerine ilişkin neler bildikleri sorulabilir. Dünya, Güneş ve Ay ile ilgili temel bilgileri doğru-yanlış kartları ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerden bulutsuz bir gecede gözlemlediği gök cisimlerini ve onlar hakkında bildiklerini paylaşmaları istenebilir. 

FB.4.3.1.
Geometrik cisimler öğretmen tarafından ders öncesinde sınıfa getirilir. Konuşma halkası tekniği ile ön bilgi ve deneyimlerine dayanarak Dünya’nın şeklinin geometrik cisimlerden hangisine ya da hangilerine benzediğine yönelik öğrencilerin önerme oluşturmaları sağlanır (SDB1.1,SDB3.3). Gözleme dayalı önermelerini karşılaştırmaları istenir (KB2.7). Dünya’nın şekli ile ilgili önermelerini destekleyebilecekleri gözlemler (Güneş’in gün içindeki hareketi, gölge boyu ve yönünün değişmesi vb.) yaptırılabilir veya uzaydan çekilmiş görseller verilerek merak uyandırılabilir (KB2.2,E1.1). Dünya’nın şekline ilişkin tahminlerini temellendirmek için gözlem verilerinden sonuç çıkarmaları sağlanır (SDB3.3). Öğrencilerin gözlemleri doğrultusunda önermelerini gözden geçirmeleri ya da yeni önermelerde bulunmaları desteklenebilir. Gözlemlerinden ve görsellerden yola çıkarak Dünya’nın şekli ile ilgili veriye dayalı tahminde bulunmaları sağlanır (KB2.10,SDB1.2,E3.4). Tartışma yöntemi ile veriye dayalı tahminlerinin doğru olup olmadığını sorgulamaları istenir (E3.10). Öğrenciler tartışma sırasında arkadaşlarını dinlemeleri, anlamaya çalışmaları ve kendi düşüncelerini ifade etmeleri için yönlendirilir (D4.2). Dünya’nın küreye benzediği sonucuna ulaşmaları sağlanabilir (SDB1.2,SDB3.3,KB2.10). Sürecin değerlendirilmesinde öz değerlendirme formu kullanılabilir (SDB1.3).

FB.4.3.2.
Öğrencilerden ön bilgi, gözlem ve deneyimlerinden yola çıkarak ve yaratıcılıklarını kullanarak Dünya’nın yapısını açıklamak için bir model önermeleri istenir (SDB1.2,E3.3). Kil, oyun hamuru gibi şekil alabilen malzemelerden yararlanarak özgün bir model oluşturmaları sağlanır (OB4). Öğrenciler Dünya’nın yapısındaki iç katmanları da göstermeleri için yönlendirilir. Bu aşamada önerilen Dünya modelinin uygun olup olmadığı değerlendirilmez. Öğrencilerden oluşturdukları modeldeki katmanları gerekçeleriyle ve bilimsel bir bakış açısıyla söylemeleri beklenir (SDB3.3,E3.6,D3.3). Öğrencilere modellerini yeni kanıtlar doğrultusunda yenilemeleri için aşamalar hâlinde Dünya’nın farklı katmanları olduğunu (hava küre, su küre, canlı küre, taş küre; iç çekirdek, dış çekirdek ve manto) gösteren delil kartları verilir. Öğrenciler her kart sonrasında kararlarını gözden geçirmeleri, yeni kararlar almaları ve bu kararların olası sonuçlarını öngörebilmeleri için teşvik edilir (D3.3). Böylece öğrencilerden verilen her delil kartından sonra yeni kanıtları dâhil ederek Dünya modellerini geliştirmeleri beklenir (KB2.13,SDB1.2,E2.5). Öğrencilerin hazırladıkları modeller analitik veya bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

FB.4.3.3.
“Güneş’i neden günün bazı saatlerinde görebiliyoruz, bazı saatlerinde göremiyoruz?” sorusu üzerinden Dünya’nın hareketleri ile ilgili köprü kurulabilir. Öğrencilerin önceki gözlem ve/veya deneyimlerini Dünya’nın hareketi ile ilişkilendirmeleri sağlanır (SDB1.1). Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönme (günlük hareket) ve Güneş’in etrafında dolanma hareketi (yıllık hareket) yaptığını gösteren önceden hazırlanmış modelleri inceleyerek veya uzaydan çekilmiş görüntüleri, animasyonları izleyerek öğrencilerin Dünya’nın hareketlerine ilişkin çıkarım yapmaları sağlanır (SDB1.2). Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönme ve Güneş etrafında dolanma hareketi yaptığı çıkarımını desteklemek için öğrencilerin gözlem, rol oynama, model oluşturma vb. uygulamaları yapmaları desteklenebilir. (D3.2,D3.3). Öğrencilerden Dünya’nın dönme hareketinin sonucunda gündüz ve gece oluştuğuna, dolanma hareketinin mevsimlerin oluşumuna etkisi olduğuna ilişkin yargıda bulunmaları beklenir (E3.6). Yargılarını desteklemek için kısa videolar, Web 2.0 araçları ve fen simülasyon programlarından yararlanılabilir (OB2), bilim merkezlerine gezi düzenlenebilir (SDB1.2,E2.5,E3.4). Böylece grupla çalışma becerisi sergilerken etkinliklerde öğrencilerin aktif rol almaları desteklenir (D3.4). Uluğ Bey, Biruni, Ali Kuşçu, Piri Reis, Galileo Galilei (Galileo Galilei), Ferdinand Magellan (Ferdinand Macellan), Nicolaus Copernicus (Nikolas Kopernikus) vb. bilim insanlarının Dünya’nın şekli ya da hareketleri ile ilgili yapmış oldukları çalışmalar hakkında bilgi verilir. Dünya’nın dönme ve dolanma hareketlerinin sonuçlarına ilişkin bilgilerini değerlendirmek için tanılayıcı dallanmış ağaç kullanılabilir. Öğrencilerin çalışmaları öğrenci ürün dosyasına eklenebilir.

Katlı öğretim modeli çerçevesinde Dünya’nın yapısı ve katmanları ile ilgili daha detaylı araştırma yapmaları istenebilir. Bu araştırmalarını farklı araçları kullanarak modellemeleri ya da sunmaları beklenebilir. “Uzaydan Dünya” temalı görsellerle zenginleştirilmiş bir panonun sorumluluğu verilebilir. 

Dünya’nın şekliyle ilgili olarak küre modelinin betimlenmesinde çevresindeki küreye benzeyen nesnelerden örnekler verilebilir.
Dünya’nın yapısı ile ilgili model hazırlama sürecinde iş birlikli öğrenme, akran öğretimi veya yönergelerde yalınlaştırma yapılabilir. Poster, çizim, sunum gibi farklı görev tamamlama seçenekleri sunulabilir. Dönme ve dolanma kavramları ile ilgili video ve animasyonlar izlettirilebilir. İçerik, sesli kitaplar ve alt yazılı videolar kullanılarak farklı formatlarda sunulabilir. Dünya’nın hareketlerini öğrenme sürecinde oyunlaştırma gibi alternatif öğretim yöntemleri kullanılabilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.