2. ÜNİTE: CANLILAR DÜNYASINA YOLCULUK

FBAB2. Sınıflandırma, FBAB8. Bilimsel Çıkarım Yapma, FBAB10. Tümevarımsal Akıl Yürütme

-

E1.1. Merak, E3.3. Yaratıcılık, E3.4. Gerçeği Arama, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.6. Analitik Düşünme, E3.8. Soru Sorma

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D3. Çalışkanlık, D13. Sağlıklı Yaşam, D14. Saygı

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB9. Sanat Okuryazarlığı

FB.3.2.1. Canlıları; mikroskopla görülebilen canlılar, mantarlar, bitkiler ve hayvanlar olarak sınıflandırabilme
a) Canlıların benzer ve farklı niteliklerini belirler.
b) Canlıları niteliklerine göre ayırır.
c) Canlıları gruplandırır.
ç) Canlıları etiketler.
FB.3.2.2. Canlıların çevrelerini farklı yollarla algılamaları konusunda bilimsel çıkarım yapabilme
a) Canlıların çevrelerini algılama biçimlerine ilişkin nitelikleri tanımlar.
b) Duyu organlarının işlevleri ile ilgili veri toplayarak kaydeder.
c) Canlıların çevrelerini farklı biçimlerde algılamalarına ilişkin verileri yorumlayarak
değerlendirir.
FB.3.2.3. Canlıların yaşam döngülerini açıklamada tümevarımsal akıl yürütebilme
a) Canlıların yaşam döngüleri ile ilgili örüntüleri bulur.
b) Canlıların yaşam döngüleri ile ilgili genelleme yapar.

Canlıların Sınıflandırılması
Duyu Organlarının İşlevleri
Canlıların Yaşam Döngüleri

hareket, üreme, solunum, boşaltım, beslenme, büyüme, mikroskop, mantar, bitki, hayvan, duyu organları, uyaran, algı, tepki, yaşam döngüsü

Öğrenme çıktılarının değerlendirilmesinde çalışma yaprağı, gözlem formu, akran değerlendirme formu, performans görevi, öğrenci ürün dosyası kullanılabilir.
Öğrencilerin canlıların sınıflandırılmasına ilişkin verileri kaydetmeleri için çalışma yaprakları ve gözlem formları kullanılabilir. Ayrıca duyu organlarının işlevleri ile ilgili etkinliklerde veriler çalışma yaprağına kaydedilebilir. Öğrencilerin birbirini değerlendirmesi akran değerlendirme formu ile gerçekleştirilebilir.
Öğrencilere bir bitki veya hayvanın yaşam döngüsü ile ilgili özgün görseller oluşturma ya da yaşam döngüsünü konu alan rol oynama becerileri performans görevi olarak verilebilir. Tüm bu çalışmalar, öğrencinin ürün dosyasına eklenebilir. 

Öğrencilerin canlı ve cansız kavramlarını bildikleri, beş duyu organını tanıdıkları ve çevrelerindeki canlılarla ilgili gözlemleri olduğu kabul edilmektedir.

Öğrencilerin canlı ve cansız kavramlarına ilişkin bilgileri tespit edilir. Bunun için anlam çözümleme tabloları kullanılabilir veya farklı görsellerdeki varlıkları canlı ya da cansız olarak belirtmeleri istenebilir.

Öğrencilerden baktıkları, besledikleri ya da çevrelerinde gördükleri bir canlının özelliklerini anlatmaları istenebilir. 

FB.3.2.1.
Ders öncesinde çeşitli canlılara ait görseller sınıfa getirilebilir ya da dijital ortamda gösterilebilir. Öğrencilerden inceledikleri canlıların benzer ve farklı niteliklerini belirlemeleri istenir (SDB1.2). Bu nitelikleri belirlerken merak ettikleri soruları sormaları için teşvik edilebilir (E3.8). Gözlem sonuçlarından ve kaydettikleri verilerden yola çıkarak canlıların ortak özelliklerini açıklamaları sağlanır. Canlıların canlılık özelliklerini (hareket etme, üreme, solunum, boşaltım, beslenme, büyüme, tepki verme) edindiği bilgiler doğrultusunda ve kendi cümleleri ile tanımlamaları istenir (SDB2.1,D3.3, OB1). Belirledikleri niteliklere göre canlıları benzer ve farklı özelliklerine göre ayırmaları sağlanır (SDB1.2). Yapılan ayırmaya bağlı olarak öğrencilerden canlıları niteliklerine göre gruplandırmaları beklenir (KB2.5,SDB1.2). Öğrenciler edindikleri bilgileri eleştirel bakış açısıyla değerlendirmeleri için desteklenir (D3.3). Öğrencilerin canlılar arasında ilişki kurmaları ve bu ilişkilerden yola çıkarak canlıları mikroskopla görülebilen canlılar, mantarlar, bitkiler ve hayvanlar olarak etiketlemeleri sağlanır (KB2.13,OB1,SDB1.2,E3.6). Tüm süreçte çalışma yaprağı kullanılabilir. Grupla yapılan çalışmalar akran değerlendirme formu ile değerlendirilebilir. Canlıların sınıflandırılmasında sistematik terim (âlem, cins, tür vb.) kullanılmaz. Canlılara örnekler verilir ancak onların yapısal ayrıntılarına girilmez. Mantar çeşitlerine girilmez. Doğada bulunan bazı mantarların zehirli olabileceği konusunda öğrenciler uyarılır (D13.1). Bitkilerde ve hayvanlarda sınıflandırmaya girilmez.

FB.3.2.2.
Canlıların çevrelerini algılamalarına ilişkin örnekler verilebilir. Çeşitli hayvanların duyu organlarının özelliklerini ön plana çıkaran örneklerden (örümceklerin bacaklarındaki tüyler sayesinde ağına konan bir böceği algılaması, kelebeklerin antenleriyle kokuları algılaması ve ayaklarıyla tat alması gibi) ve bitkilerin uyaranlara verdiği tepkilere örneklerden (ayçiçeğinin güneşe yönelmesi, küstüm çiçeğinin dokunulduğunda yapraklarını kapatması gibi) yararlanılarak öğrencilerde merak uyandırılabilir (E1.1). Öğrenciler, hayvanların duyu organları aracılığıyla çevrelerini nasıl algıladıklarını araştırmaya yönlendirilebilir (E3.4). Böylece canların çevrelerini algılama biçimlerine ilişkin nitelikleri tanımlamaları beklenir. Öğrencilerin farklı durumlarda çevrelerini algılamak için kendi duyu organlarını nasıl kullandığını keşfetmesine yönelik etkinlikler sunulur. Örneğin tatma duyusu için farklı besinlerin tadılması ve dokunma duyusu için farklı özelliklerdeki materyallere dokunulması gibi etkinlikler yapılabilir. Etkinlik sırasında dokunacakları ve tadacakları besinlerin seçiminde dikkatli olmaları öğrencilere hatırlatılabilir (SDB3.3). Etkinliklerde duyu organlarının işlevleri ile ilgili veri toplayarak kaydetmeleri istenir. Bu süreçte bir çalışma yaprağı kullanılabilir. Öğrencilerin topladıkları verileri sınıfta paylaşarak duyu organlarının çevresel uyaranlara nasıl tepki verdiğini tartışmaları sağlanabilir. Öğrencilerden canlıların çevrelerini farklı biçimlerde algılamalarına ilişkin verileri yorumlayarak değerlendirmeleri istenir (SDB3.3). Duyu organlarının işlevlerine yönelik etkinliklerde güvenlik önlemlerine dikkat edilir. Duyu organlarının sağlığının korunması için yapılması gerekenlere değinilir (D13.4).

FB.3.2.3.
Öğrencilere bir bitki veya hayvanın yaşam döngüsünü gösteren video, belgesel, simülasyon, görsel vb. izletilebilir. Öğrencilerin, bitki ve hayvanların yaşam döngüleri ile ilgili benzerlikleri sınıfta tartışmaları sağlanabilir. Öğrencilerin tartışma sırasında konuyu çok yönlü bakış açısıyla değerlendirmeleri, farklı fikirlere saygı duyacak şekilde iletişim becerilerini geliştirmeleri desteklenir (D14.1,D14.2,E3.5). Böylece canlıların yaşam döngüleri ile ilgili örüntüleri bulmaları sağlanır (SDB2.2). Öğrenciler eleştirel ve bilimsel bir bakış açısı kullanmaları ve doğru bilgiyi ayırt etmeleri için desteklenir (D3.3). Tüm canlıların yaşam döngüsü geçirdiği ancak sürecin her canlı için aynı olmadığı ile ilgili öğrencilerin genelleme yapması sağlanır (KB2.9,SDB2.2,E3.6). Öğrencilerden yaşam döngüsü ile ilgili özgün görseller oluşturmaları istenir, yaşam döngüsünü konu alan rol oynama yaptırılır (OB4,OB9,E3.3). Öğrencilerin performansları analitik veya bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Öğrencilerin çalışmaları öğrenci ürün dosyasına eklenebilir.

Öğrencilerden biyomimikri örneklerini araştırıp paylaşmaları ya da tasarlamaları istenebilir.
Canlı varlıklarla ilgili yapılan sınıflandırmaları dikkate alarak bir albüm oluşturmaları istenebilir.
Duyu organlarının sağlığına ilişkin bir uzmanla görüşme yapılarak ayrıntılı bilgi edinilmesi sağlanabilir. Uzman kişi sınıfa davet edilebilir.
Deri hastalıkları konusunda çalışmaları bulunan bilim insanı Hulusi Behçet ve bilimsel çalışmaları ile ilgili araştırma yapıp sunmaları istenebilir.
Dijital araçları kullanarak yaşam döngüleri ile ilgili dijital içerik (video, poster vb.) tasarlayıp paylaşmaları istenebilir.
Öğrencilere konuya ilişkin bir sosyal farkındalık görevi verilebilir. Örneğin ülkemizde nesli tükenmekte olan bir canlı hakkında sınıf panosu düzenlenebilir, okul gazetesi veya okul internet sitesinde yayımlanabilecek bir köşe yazısı hazırlanabilir. Öğrencilerin nesli tükenmekte olan bu canlılar ile ilgili edinimlerini aile ve çevreleri ile paylaşarak bu canlının korunması ile ilgili sosyal farkındalık oluşturmaları sağlanabilir. 

Canlılık özelliklerini konu alan çizgi film, belgesel vb. görsel ve dijital materyallerden yararlanılabilir.
Öğrencilerden canlı varlıklarla ilgili kartları, farklı duyulara hitap edebilecek materyalleri incelemeleri veya sınıflandırmaları istenebilir.
Dijital içerikler yoluyla duyu organlarına yönelik inceleme yapmalarına olanak tanınabilir.
Sınıfta, bitkilerin ve hayvanların yaşam döngülerini anlatan görsel materyaller incelenebilir. Bu görsel materyaller kullanılarak bitki ve hayvanların yaşam döngüleri ile ilgili hikâye oluşturulabilir ve canlandırma yaptırılabilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.