9. ÜNİTE: BİLİM FELSEFESİ

SBAB14. Felsefi Muhakeme (SBAB14.1. Felsefi Problemleri Anlama, SBAB14.2. Felsefi Düşünce ve Argümanları Değerlendirme, SBAB14.3. Felsefi Metin İnceleme)

E1.1. Merak, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.10. Eleştirel Bakma

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim

D3. Çalışkanlık, D14. Saygı, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı

FEL.10.9.1. Bilim felsefesinin konusunu, kavramlarını ve problemlerini muhakeme edebilme
a) Bilim felsefesinin konusunu ve temel kavramlarını açıklar.
b) Bilim felsefesinin temel problemlerini açıklar.
c) Bilim felsefesinin temel problemlerine yönelik düşünce ve argümanları değerlendirir.
ç) Bilim felsefesiyle ilgili metinlerde yer alan kavram, problem ve argümanları inceler.

Bilim Felsefesinin Konusu ve Temel Kavramları
Bilim Felsefesinin Temel Problemleri (Bilimin Ne Olduğu, Bilimin Yöntemi)

bilim, doğrulama, paradigma, yanlışlama

Bu ünitenin öğrenme kanıtlarında ve öğrenme-öğretme uygulamalarında eşleştirme testi, kavram haritası, boşluk doldurma, bulmaca, sunum, öz değerlendirme formu, akran değerlendirme formu, dereceli puanlama anahtarı, dereceleme ölçeği ve performans görevi kullanılabilir.
Performans görevi: Öğrenciler bilim felsefesiyle ilgili metinlerde yer alan kavram, problem ve argümanları inceleyerek metin inceleme formunu doldururlar.

Öğrencilerin bilimsel bilginin özelliklerini, bilimsel yöntemin aşamalarını bildikleri kabul edilmektedir.

Ünitede yer alan temel konu ve kavram bilgilerini değerlendirmek amacıyla öğrencilere doğru/yanlış testi uygulanır.

Bilimin hayatla ilişkisini içeren ve bilimsel buluşların önemini gösteren yazılı, işitsel veya görsel materyaller verilerek bilimin doğasına ve değerine yönelik öğrencilerin tahminde bulunmaları sağlanır. Bilimin değerini ifade eden örneklerin verilmesi istenir.

FEL.10.9.1
Öğrencilerin bilim felsefesinin konusu ve temel kavramlarını açıklamaları amaçlanır. Öğrencilere bilim tarihinin önemli deneyleri ve çalışmaları üzerinden bilimin konusunu, amacını ve yöntemini açığa çıkarmalarını sağlayacak sorular sorulur. Bilim felsefesinin konusu hakkında tartışma yaptırılır (KB2.18). İbnülheysem'in Karanlık Oda deneyi, Takiyüddin’in optik deneyleri ve matematik çalışmaları, Michelson-Morley veya Milgram’ın Otorite ve İtaat deneyleri örnek olarak verilebilir (E1.1). Öğrencilerin gözlem, hipotez, kuram, yasa, deney, bilimsel yöntem kavramlarını açıklamaları istenir (KB2.7). Bu süreçte öğrenciler eşleştirme testi veya boşluk doldurma çalışması yapabilir. Öğrencilerin bilimin ne olduğu problemini anlamaları, bu problem temelinde klasik (geleneksel) bilim anlayışı ile çağdaş bilim anlayışının düşünce ve argümanlarını bilimin doğası açısından değerlendirmeleri amaçlanır. Öğrencilere farklı bilim anlayışlarını açıklayan yapılandırılmış bir metin verilir. Öğrencilerin bu anlayışların benzer ve farklı yönlerini karşılaştırarak değerlendirmesi sağlanır (E3.10, KB2.7, KB3.1). Süreçte öğrenciler klasik ve çağdaş bilim anlayışlarına yönelik grup çalışması yaparak karşılaştırmalı bir sunum, argümanları içeren kavram haritası hazırlayabilir veya tartışma yapabilir. Öğrencilerden bu süreçte uyum içinde çalışmaları, planlama ve zaman yönetimine dikkat etmeleri, güvenilir bilgi kaynaklarını kullanmaları ve aktif olarak sorumluluk almaları istenir (D3.4, SDB1.2). Öz veya akran değerlendirme formu kullanılabilir (E3.5). Öğrencilerin bilimin yöntem problemini açıklamaları, bu problem temelinde bilim olanı bilim olmayandan (diğer disiplinlerden ya da sözde bilimden) ayırarak ilgili görüş ve argümanları değerlendirmeleri amaçlanır. Bu bağlamda öğrencilere içinde bilim olan ve bilim olmayanların bulunduğu bilgi alanları karışık olarak verilir ve onlardan bu bilgi alanlarını bilim ve bilim olmayan olarak sınıflamaları istenir (KB2.7). Öğrencilere sınıflama için neleri ölçüt aldıkları, sınıflamada zorlandıkları bilgi alanlarının neler olduğu ve neden zorlandıkları üzerine tartışma yaptırılır (KB2.18). Tartışmada öğrencilere iletişime açık olmaları gerektiği hatırlatılarak onlardan etkin dinleme yapmaları, not tutmaları, duygu ve düşüncelerini sözlü ya da yazılı olarak açıklamaları, anlaşılamayan konular için sorular sormaları ve gelen soruları iletişimi zenginleştirecek biçimde yanıtlamaları istenir (SDB2.1, D14.1). Öğrencilere R. Carnap, K. Popper ve T. S. Kuhn’un görüşlerini ifade eden bilgi notu verilir ve bu filozofların görüş ve argümanlarının karşılaştırılarak değerlendirilmesi sağlanır (OB1, KB3.3). Bu süreçte görüşlerin güçlü ve zayıf yanlarına odaklanılarak bir karşılaştırma tablosu hazırlanabilir veya soru-cevap öğretim tekniği kullanılabilir. Kavram yanılgıları ve öğrenme eksiklikleri hakkında dönüt verilir. Bilim felsefesiyle ilgili metinlerde yer alan kavram, problem ve argümanları incelemeleri için öğrencilere bir performans görevi verilir. Bunun için
• H. Reichenbach’ın Bilimsel Felsefenin Doğuşu,
• K. R. Popper’ın Bilimsel Araştırmaların Mantığı,
• A. Sayılı’nın Hayatta En Hakiki Mürşit İlimdir,
• T. S. Kuhn’un Bilimsel Devrimlerin Yapısı,
• F. Sezgin’in Bilim Tarihi Sohbetleri adlı eserlerinden kısaltılan veya alıntılanan metinlerin, öğrencilerin de görüşleri alınarak dengeli bir şekilde dağıtılması sağlanır.
Öğrencilere metin inceleme formu doldurtulur ve çalışmalarını paylaşmaları sağlanır. Öğrencilerin akran değerlendirme formu üzerinden birbirlerini değerlendirmesi istenir. Metin inceleme formu, dereceli puanlama anahtarı veya dereceleme ölçeği ile değerlendirilir. Bu süreçte öğrenciler çeşitli fikir, argüman ve yeni bilgilere açık olur; görev ve sorumluluklarını etik ilkelere uygun bir şekilde zamanında yerine getirirler (D3.3, D16.3).

Sosyal bilimlerde yöntem tartışmaları bağlamında hermeneutik yöntem araştırılabilir.
Sosyal bilimler çerçevesinde determinizm kavramı araştırılabilir.
* R. Carnap'ın “bilim ve bilim olmayan” görüşü değerlendirebilir.
Ş.Teoman Duralı'nın biyoloji felsefesi temelinde insanın biyolojik ve kültürel boyutları hakkındaki görüşleri araştırılabilir.

Bilim felsefesinin konusu ve temel kavramlarına yönelik kavram yanılgılarını tespit etmek ve gidermek için bilgi görseli kullanılabilir.
Bilim felsefesinin temel problemlerine yönelik öğrenme-öğretme uygulamalarında akran destekli öğrenmeden yararlanılabilir.
Sadeleştirilmiş bir metin üzerinden bilim felsefesinin temel problemlerine yönelik düşünce ve argümanlar gruplar hâlinde değerlendirilebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.