5. ÜNİTE: HAKLAR VE SORUMLULUKLAR

-

KB2.3. Özetleme, KB2.4. Çözümleme, KB2.8. Sorgulama, KB2.14. Yorumlama, KB2.20. Sentezleme

E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven)

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme)

D5. Duyarlılık, D8. Mahremiyet, D9. Merhamet, D14. Saygı, D15. Sevgi, D16. Sorumluluk

OB2. Dijital Okuryazarlık

DKAB.4.5.1. Kişisel hakları sentezleyebilme
a) Kişisel hakları açıklar.
b) Kişisel haklar arasında ilişki kurar.
c) Kişisel hakları birleştirerek özgün bir bütün oluşturur.

DKAB.4.5.2. Mahremiyet hakkını sorgulayabilme
a) Mahremiyet kavramını tanımlar.
b) Mahremiyet hakkında sorular sorar.
c) Mahremiyet hakkında bilgi toplar.
ç) Mahremiyet hakkında topladığı bilgilerin doğruluğunu öğretmen rehberliğinde değerlendirir.
d) Mahremiyet hakkında topladığı bilgiler üzerinden çıkarım yapar.

DKAB.4.5.3. Allah’a (cc) karşı sorumluluklarını çözümleyebilme
a) Allah’a (cc) karşı inanç ve ibadet sorumluluklarını sıralar.
b) İnanç ve ibadetle ilgili sorumluluklar arasındaki ilişkileri inceler.

DKAB.4.5.4. İnsanlara karşı sorumluluklarını özetleyebilme
a) İnsanlara karşı sorumluluklarını çözümler.
b) İnsanlara karşı sorumluluklarını sınıflandırır.
c) İnsanlara karşı sorumluluklarını yorumlar.

DKAB.4.5.5. Rabbena dualarını ve bu duaların anlamlarını okuyarak yorumlayabilme
a) Rabbena dualarını ve bu duaların anlamlarını okur.
b) Rabbena dualarının anlamlarını kendi hayatı için anlamlı bir hâle getirir.
c) Rabbena dualarının anlamlarını değiştirmeyecek şekilde özetler.

Kişisel Haklar ve Haklara Saygı
Mahremiyet
Allah’a Karşı Sorumluluklarım
İnsanlara Karşı Sorumluluklarım
Bir Dua Öğreniyorum: Rabbena Duaları

hak, mahremiyet, sorumluluk

Bu ünitenin ölçme değerlendirme sürecinde açık uçlu sorular, kelime ilişkilendirme, çalışma yaprağı, kavram haritası, soru kutusu ve öz değerlendirme formu kullanılabilir.

Performans görevi: Ayet ve hadislerden örnekler içeren kişisel haklar konulu kitapçık hazırlanabilir. Mahremiyetin önemi konulu drama çalışması hazırlanabilir. Allah’a (cc) karşı sorumlulukları içeren bir sunu hazırlanabilir. İnsanlara karşı sorumlulukların konu edildiği bir pano hazırlanabilir. Rabbena duaları ve bu duaların anlamlarını eşleştirme çalışması yapılabilir. Performans görevleri, ölçütlere göre oluşturulan puanlama anahtarıyla değerlendirilir. Öğrencinin ünite süresince yaptığı ürün çıktıları bir araya getirilerek öğrenci ürün dosyası oluşturulur.

Öğrencilerin hak ve sorumluluklar konusunda temel düzeyde fikir sahibi oldukları kabul edilmektedir.

Öğrencilere hak ve sorumluluklar konusunda neler bildikleri sorulur. Verilen cevaplardan hareketle öğrencilerin hazır bulunuşlukları tespit edilir.

Öğrencilere, sahip olduğu haklar ve sorumluluklar hakkında bilgi verilerek Hayat Bilgisi dersi ile ilişki kurulur.

DKAB.4.5.1
Öğrencilere “Kişisel haklar hakkında neler biliyorsunuz?” sorusu sorularak onların konuya olan ilgi ve öğrenme istekleri (E1.1) uyandırılır. Hak kavramı açıklanır ve kişisel hakların neler olduğu belirlenir. Herkesin temel kişisel hakları olduğu ve İslam’ın kişisel haklara önem verdiği belirtilir. Öğrencilere aile içindeki, okuldaki ve ülkedeki insanların hakları konusunda farkındalık kazandırılır. Toplumsal rollerin insanlara kazandırdığı haklara örnekler verilerek öğrencilerin bunlarla kişisel haklar arasında ilişki kurması sağlanır. Hz. Muhammed’in (sav) toplumsal rolleri üzerinden örnekliği çerçevesinde (bir baba, evlat, dede, arkadaş, eş olarak) haklara değinilir. Öğrencilerin hem kendisinin hem de başkalarının kişisel hakları olduğunu fark ederek bunları birleştirmesi (E2.1); insanlarla ilişkilerinde saygılı (D14.1), nazik, sabırlı ve anlayışlı olması (D5.1) sağlanır. Öğrenci, bu değerlere yer verdiği bir afiş, poster, pano vs. oluşturur.

DKAB.4.5.2
Öğrencilere günlük hayatta gizli kalması gereken konuların neler olduğu hakkında sorular sorulur. Verilen cevaplardan hareketle mahremiyet kavramı açıklanır ve öğrenciler mahremiyetle ilgili sorular sormaya teşvik edilir. Bunun için soru kutusu tekniği kullanılabilir. Öğrencilerin mahremiyetin temel bir hak olduğunu, bu hakka saygı gösterilmesi gerektiğini ve her ferdin değerli olduğunu fark etmesi (D14.1) sağlanır. Öğrencilere; mahremiyet hakkında bilgi toplamalarını sağlayacak ve tanımadıkları kişilere, arkadaşlarına ve ailelerine karşı sınırların ne olması gerektiğini fark ettirecek etkinlikler yaptırılır. Bu etkinliklerle toplananılan bilgilerin doğruluğu öğretmen rehberliğinde değerlendirilir ve öğrencilere kendi hayatlarında (D8.1) ve sosyal ilişkilerinde kişisel alanların korunması gerektiği (D8.4) açıklanır. Kişisel eşyaları korumaya (D8.4), başkalarını rahatsız edecek davranışlardan uzak durmaya ve özel hayatın gizliliğini ihlal edecek davranışlardan kaçınmaya (D8.4) dair öğrencilere farkındalık kazandırılır. Mahremiyete saygının İslam ahlakının temel ilkelerinden biri olduğu vurgulanır. Hz. Muhammed’in (sav) bu konuyla ilgili öğütlerine yer verilir. Böylece İslam’ın mahremiyet kavramına verdiği önem ve bu hakkın korunması gerekliliği hususunda öğrencilerin çıkarımda bulunması sağlanır.

DKAB.4.5.3
Sorumluluk kavramı açıklanır. Öğrencilere “kimlere/nelere karşı sorumluluklarımız var?” sorusu sorulur. Verilen cevaplardan hareketle insanın kendisine, ailesine, çevresine ve Allah’a (cc) karşı sorumlulukları olduğu sonucuna ulaşılarak bu maddeler sıralanır. İnsanın bedensel, ruhsal ve sosyal iyi oluşu için çaba göstermesinin ve kendini tehlikeye sokacak davranışlardan kaçınmasının (D16.1) kendisine olan sorumluluğu olduğu belirtilir. Verilen görevleri yerine getirmek (D16.3), ortak kullanım alanlarını korumak, temiz kullanmak, toplumsal hayatı düzenleyen kurallara uymak gibi (D16.2) sorumluluklarının da olduğu açıklanır. Öğrencilerin kişisel ve toplumsal sorumluluklarından hareketle kendisini yaratan ve her türlü nimeti bahşeden Allah’a (cc) karşı da sorumlulukları olduğunu fark etmesi sağlanır. Allah’a (cc) karşı inanç ve ibadet alanlarında sorumluluklarımızın olduğu öğrencilere ifade edilir. Allah’a (cc) duyulan sevginin ibadetlerle gösterildiği (D15.3) belirtilir. Öğrencilerin ibadet eden insanları izleyerek ibadetin insan üzerindeki etkilerini fark etmeleri sağlanır. Allah’a (cc) karşı sorumlulukları yerine getirmenin güzel ahlaka katkısı vurgulanır. Ahlaki değerlerin kazanılması ve korunmasının O’na karşı sorumlulukların yerine getirilmesiyle ilişkisi açıklanır.

DKAB.4.5.4
İnsanlara karşı sorumluluklarla ilgili görseller gösterilerek öğrencilerin bu sorumlulukları belirlemesi ve çözümlemesi sağlanır. Diğer insanlara karşı sorumluluklar tanımlanır. Bu sorumluluklar söz ve davranışlarda doğru olmak, yardımlaşmak ve dayanışmak, büyükleri saymak, küçükleri sevmek, komşuları ve akrabaları gözetmek şeklinde sınıflandırılır. İslam dininin bu sorumluluklara verdiği önem vurgulanır. Öğrencilerin bu sorumlulukların toplumsal hayata etkisini kendi cümleleriyle yorumlamaları sağlanır. Böylece insanlara karşı şefkatli, sevgi dolu (D9.2) ve duyarlı (D5.1) davranma konusunda öğrencilere bilinç kazandırılır. Öğrencilerin yeteneklerine güvenerek (E1.5) insanlara karşı sorumlulukların önemine dair yargıda bulunmaları ve bu konuda olumlu davranışlar ortaya koymaları (SDB1.2) beklenir.

DKAB.4.5.5
Öğrencilere “Rabbena duaları hakkında neler biliyorsunuz?” sorusu yöneltilir ve önceki bilgileri kontrol edilir. Rabbena duaları ve bu duaların anlamları açıklanarak içerdikleri mesajlar ve nerelerde okundukları hakkında bilgi verilir. Rabbena dualarını dinlemek üzere Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı genel ağ adresleri belirlenir. Öğrencilerin bu adresleri kullanmaları sağlanarak (OB2) duaların doğru telaffuzunu öğrenmeleri için dinleme etkinliği yapılır. Öğrencilerin bu duaları kendine güvenerek (E1.5) okuması için sesli okuma etkinliği yapılabilir. Duaların anlamı incelenir. Duaların anlamından çıkarılacak mesajlarla ilgili etkinlikler yapılarak sure değerlendirilebilir. Öğrencilerin duaların anlamını kendi hayatı için anlamlı hâle getirmesi sağlanır. Öğrencilerin Rabbena dualarının anlamını değiştirmeyecek şekilde kendi cümleleriyle yeniden ifade etmeleri için yazma etkinliği yapılabilir.

Öğrencilerin çevreye karşı sorumluluklarını kendilerine benimsetmek için okul çevresinde fidan dikme, bitki sulama, çevreyi güzelleştirme (peyzaj çalışması vb.) gibi etkinliklere gönüllü olarak katılımları sağlanabilir.
Öğrencilerden sosyal medya kullanımının mahremiyeti nasıl etkilediğine ilişkin bir sınıf tartışması yapmaları istenebilir.

Kişisel haklar hakkında öğrencilerin ilgisini çekecek etkileşimli ve görsel öğrenme materyalleri (bilgi kartları, oyunlar) kullanılarak öğrencilerin konuyu daha iyi kavramaları ve somutlaştırmaları sağlanabilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.