1. ÜNİTE: KADER, İRADE VE SORUMLULUK

-

KB2.3. Özetleme, KB2.13. Yapılandırma, KB3.3. Eleştirel Düşünme

E1.2. Bağımsızlık, E2.2. Sorumluluk, E3.8. Soru Sorma

SDB2.1. İletişim, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D11. Özgürlük, D5. Duyarlılık, D16. Sorumluluk

OB2. Dijital Okuryazarlık

DKAB.11.1.1. Kader ve kaderle ilgili kavramları yapılandırabilme
a) Kader ve kaderle ilgili kavramları inceleyerek nedensel ilişkiler ortaya koyar.
b) Kader ve kaderle ilgili kavramlara dair elde ettiği bilgilere dayalı olarak bütüncül bir bakış açısı ortaya koyar.

DKAB.11.1.2. İnsan, akıl, irade ve sorumluluk kavramları arasındaki ilişki hakkında eleştirel düşünebilme
a) İnsan, akıl, irade ve sorumluluk arasındaki ilişkiyi sorgular.
b) İnsan, akıl, irade ilişkisi bağlamında insanın özgür ve sorumlu bir varlık olduğu ile ilgili akıl yürütür.
c) İnsanın özgürlüğü ve sorumluluğu konusunda akıl yürütmeyle ulaştığı çıkarımları yansıtır.

DKAB.11.1.3. Bakara suresi 286. ayetin mesajlarını özetleyebilme
a) Ayette verilen mesajlarla ilgili çözümleme yapar.
b) Ayette geçen konuları sınıflandırır.
c) Ayette verilen mesajları açıklar

İnsan ve Kader
Akıl, İrade ve Sorumluluk Sahibi Bir Varlık Olarak İnsan
Kur’an’dan Mesajlar

insan, irade, kader, kaza, özgürlük, sorumluluk

Öğrenme çıktıları; bilgi kartı, 3-2-1 kartı, dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu ve açık uçlu sorular kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerden performans görevi olarak kaderle ilişkili olarak başarı-başarısızlık hakkında köşe yazısı yazmaları istenebilir. Bu performans görevi “bilgiyi kullanma, dil ve anlatım kurallarına uygunluk, kaynak kullanma, metnin kapsam geçerliliği” ölçütlerine göre dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.

Sonuç değerlendirmede performans görevleri kullanılabileceği gibi yazılı yoklamalar da kullanılabilir.

Öğrencilerin kadere imanın İslam inanç esasları arasında yer aldığını bildikleri kabul edilir.

Öğrencilere kader, akıl, irade ve sorumluluk kavramlarıyla ilgili sorular sorularak öğrencilerin verdikleri cevaplara göre ön bilgileri kontrol edilir.

“İnsanların kendi elleriyle yapıp ettikleri yüzünden karada ve denizde düzen bozuldu…” (Rum suresi, 41. ayet.) ayet  mealinde verilen mesajla insan iradesi arasında öğrencilerin köprü kurması sağlanır. 

DKAB.11.1.1
Öğrencilerin kaderle ilgili merak ettiklerini sormalarına imkân verilir (E3.8). Soru kutusu tekniği bu süreçte kullanılabilir. Kader ve kaza kavramları hakkında bilgi verilir. “Sünnetullah, afet, rızık, sabır, ömür, ecel, hastalık, sağlık, başarı,  başarısızlık, hidayet, dalalet, hayır, şer, dua, tevekkül, teslimiyet, rıza ve imtihan” kavramları açıklanır. Bu bağlamda Hz. Eyyüb kıssasına vurgu yapılır. Rızık kavramı açıklanırken helal kazancın önemine değinilir. Öğrencilerin bu kavramların  kaderle bağlantısını dikkate alarak nedensel ilişkiler kurmaları ve elde ettiği bilgilerle bütüncül bir bakış açısı ortaya koymaları sağlanır. Toplumda yaygın olan yanlış kader anlayışlarına dikkat çekilir. Öğrencilerin kaderin yanlış  yorumlanmasından doğan sorunların, insanın iradesinden kaynaklandığı çıkarımında bulunmalarına rehberlik edilir. Fay hatları ya da dere yatakları üzerine ev yapmanın ortaya çıkarabileceği olumsuz durumlarla ilgili farkındalığı artırmak için tartışma tekniklerinden yararlanılabilir (D5.2, D16.2). Bu süreçte Dünya Afet Risklerini Azaltma Günü’ne dikkat çekilebilir ve bu konuda etkinlikler yaptırılabilir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında bilgi kartı kullanılabilir.

DKAB.11.1.2
İnsanın aklı sayesinde nesne, olay ve olgulara dair doğru-yanlış, iyi-kötü, güzel-çirkin, hayır-şer ayrımı yapabilen (temyiz ve tefrik kabiliyeti olan) bir varlık olduğu üzerinde durulur. Öğrenciler insan, akıl, irade ve sorumluluk arasındaki ilişkiyi  sorgular. Bu bağlamda insanın özgürlüğü ve özgürlüğünün sınırları ele alınır (E1.2). İnsan için mutlak özgürlüğün olmadığı ifade edilir ancak insanın, davranışlarında özgürce karar verebildiği sürece sorumlu olduğu vurgulanır (D11.1). Bu  süreçte rol oynama ve drama teknikleri kullanılabilir. Allah’ın (cc) bilgisi ve insanın iradesi arasındaki ilişkinin insanın akıllı, özgür ve sorumlu bir varlık olmasıyla çelişmediği belirtilir. Öğrenciler, insanın özgür ve sorumlu bir varlık olduğu ile ilgili akıl yürütür. Öğrenciler, mükellefiyet kavramıyla insanın özgürce karar vermesi ve kararlarının sorumluluğunu üstlenmesi arasında ilişki kurar (SDB3.3). Bu bağlamda insanın Allah’a (cc), kendisine ve çevresine karşı sorumlulukları  belirlenir (E2.2). Bu süreçte İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası ile ilgili bilgi verilebilir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında 3-2-1 kartı kullanılabilir. 

DKAB.11.1.3
Bakara suresinin 286. ayeti Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan matbu ve dijital meallerden bulunarak incelenir (OB2). Ayetin nüzul sebebine, ayette geçen şahıslara, yerlere, konulara ve kavramlara yer verilir. Öğrenciler bu ayette  verilen mesajları çözümler ve sınıflandırır. Bu süreçte bilgi kartları kullanılabilir. Öğrenciler ayette ele alınan konuları açıklar (SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında açık uçlu sorular kullanılabilir.

Öğrencilerden insanın Allah’a (cc), kendisine ve çevresine karşı sorumluluklarıyla ilgili bilgi grafiği hazırlamaları istenebilir.

Üniversite sınavına hazırlanan bir öğrencinin hedefe ulaşması sürecinde kader ve sorumluk arasındaki ilişki incelenebilir. 

Kader ve insan ilişkisi konusunda, kavramları açıklamak için günlük hayattan örnekler ve hikâyeler kullanılabilir.

Aklıselim sahibi insan ve aklın hüküm verme kabiliyeti üzerine düşünmeleri için öğrencilere senaryo tabanlı örnek olaylar  sunulabilir. Kur’an-ı Kerim ayetlerinin okunması ve yorumlanmasında, öğrencilere ayetlerin anlamını ve önemini daha iyi  kavrayabilmeleri için görsel ve işitsel destekler sağlanabilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.