Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Alan Becerileri (BTYAB)

Bilim ve teknolojide yaşanan hızlı değişim, bireyin ve toplumun değişen ihtiyaçları, öğrenme-öğretme kuram ve yaklaşımlarındaki yenilik ve gelişmeler bireylerden beklenen rolleri de doğrudan etkilemiştir. Bu değişim  bilgiyi üreten, işlevsel olarak kullanabilen, problem çözebilen, soyut ve eleştirel düşünen, girişimci, kararlı ve iletişim becerileriyle topluma ve kültüre katkı sağlama niteliklerine sahip bir bireyi tanımlamaktadır. Bu  nitelik dokusuna sahip bireylerin yetişmesine hizmet edecek bilişim teknolojileri ve yazılım alan becerileri, öğrencilerin bilişim ve yazılım teknolojilerini etkili, bilinçli ve güvenli bir şekilde kullanmalarını sağlamayı  amaçlayan kapsamlı bir yaklaşımla geliştirilmiştir. Bilişim teknolojileri ve yazılım alan becerileri, öğrencilerin dijital teknolojileri yalnızca tüketmekle kalmayıp yaratıcı ve çözüm odaklı bir şekilde kullanabilmelerine  yönelik bir çerçeve sunmaktadır. Bununla birlikte öğrencilerden dijital okuryazarlık ve bilgi işlemsel düşünme süreçlerini işe koşma, yazılım geliştirme, tasarım, veri yönetimi ve dijital güvenlik konularında yetkinlik  kazandırmayı kapsayacak şekilde yapılandırılmıştır. 

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde bilişim teknolojilerini kullanma, bilgi işlemsel düşünme, yazılım geliştirme, dijital ürün geliştirme, veri yönetimi ve dijital güvenlik önlemleri alma olmak üzere altı bilişim teknolojileri ve  yazılım alan becerisine yer verilmiştir.

Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Alan Becerileri (BTYAB)

  • Bireyin bilişim teknolojilerini etkin ve verimli bir şekilde kullanma yeteneğini ifade eder. Günümüzün dijital dünyasında, farklı teknolojik araç ve uygulamaları tanıma, sınıflandırma ve bu teknolojilerle çalışma becerisi bireylerin bilgiye ulaşmasını kolaylaştırırken aynı zamanda iş süreçlerinde de daha verimli olmalarını sağlayacaktır. Bilişim teknolojilerini kullanma becerisi; "bilişim teknolojilerini sınıflandırma" ve "bilişim teknolojileri ile çalışma" bütünleşik becerilerinden oluşmaktadır.

    • Süreç bileşenleri
      BTYAB1.1.SB1. Kavramları/araçları/teknolojileri bileşenleri belirlemek
      BTYAB1.1.SB2. Kavramları/araçları/teknolojileri/bileşenleri ilişkilendirmek
      BTYAB1.1.SB3. Kavramları/araçları/teknolojileri/bileşenleri kullanım alanlarına göre gruplandırmak
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB1.2.SB1. Araç ve teknolojileri amacına uygun olarak belirlemek
      BTYAB1.2.SB2. Belirlediği araç ve teknolojileri kullanmak
      BTYAB1.2.SB3. Kullandığı araç ve teknolojileri uygunluk/verimlilik kapsamında değerlendirmek
  • Bireyin karmaşık problemleri çözmek ve bilgiyi işlemek için sistematik ve algoritmik düşünme yeteneğini ifade eder. Bu beceri bireylerin problemleri yönetilebilir parçalara ayırmalarını,  her parçayı analiz ederek çözüm yolları geliştirmelerini, algoritmalar kullanarak çözümler üretmelerini ve veriyi düzenleyerek anlamlı bilgilere dönüştürmelerini sağlar. Bilgi işlemsel  düşünme becerisi; "sorgulama", "algoritmik düşünme", "soyutlama", "ayrıştırma" ve "test etme-hata ayıklama" bütünleşik becerilerinden oluşmaktadır.

    • Süreç bileşenleri
      KB2.8.SB1. Merak ettiği konuyu tanımlamak
      KB2.8.SB2. İlgili konu hakkında sorular sormak
      KB2.8.SB3. İlgili konu hakkında bilgi toplamak
      KB2.8.SB4. İlgili konu hakkında toplanan bilgilerin doğruluğunu değerlendirmek
      KB2.8.SB5. İlgili konu hakkında toplanan bilgiler üzerinde çıkarım yapmak
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB2.1.SB1. Problemi belirlemek
      BTYAB2.1.SB2. Problemin girdi ve çıktılarını belirlemek
      BTYAB2.1.SB3. Problemin çözümüne ilişkin işlem adımlarını listelemek
      BTYAB2.1.SB4. İşlem adımlarını akış şeması ile göstermek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB2.2.SB1. Probleme ilişkin bilgileri belirlemek
      BTYAB2.2.SB2. Problemle ilgili olmayan bilgileri kapsam dışında bırakmak
      BTYAB2.2.SB3. Belirlenen probleme ilişkin soyut kavramları somut nesnelerle ilişkilendirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB2.3.SB1. Problemi yönetilebilir alt problemlere ayırmak
      BTYAB2.3.SB2. Ayrılan her bir parçayı çözümlemek
      BTYAB2.3.SB3. Ayrılan parçaları çözüm için birleştirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB2.4.SB1. Bilgi işlemsel düşünme sürecinde geliştirdiği algoritmayı/kodlamayı test etmek
      BTYAB2.4.SB2. Bilgi işlemsel düşünme sürecinde hataları ayıklayarak algoritmayı/kodlamayı kullanıma hazır hale getirmek
  • Bireyin teknik bilgi birikimlerini genişletirken yazılım tasarımı ve mimarisi konusunda etkin çözümler oluşturabilmelerini ifade eder. Ayrıca yazılım geliştirme sürecinin aşamalarını  öğrenmede yardımcı olur. Bu beceri, öğrencilerin programlama dilleri yardımıyla kodlama yapmalarını, yazılımın işlevselliğini ve performansını artırmak için gerekli algoritma ve yapıları  kullanarak uygulama geliştirmelerini içerir. Böylelikle öğrencilerin yaratıcı düşünme yeteneklerini geliştirerek özgün ve yenilikçi yaklaşımla problem çözme yeteneklerinin güçlenmesini  sağlar. Yazılım geliştirme becerisi; "sorgulama", "yapılandırma", "yazılım geliştirme ortamını hazırlama", "yazılım geliştirme sürecinde kullanılan bileşen/yapı/yöntemlerinden  yararlanma", "yazılım geliştirme sürecini yönetme", "yazılım geliştirme sürecinde robotik/mekanik sistemler ile entegre bir ürün/sistem geliştirme", "test etme-hata ayıklama" ve  "sentezleme" bütünleşik becerilerinden oluşmaktadır.

    • Süreç bileşenleri
      KB2.8.SB1. Merak ettiği konuyu tanımlamak
      KB2.8.SB2. İlgili konu hakkında sorular sormak
      KB2.8.SB3. İlgili konu hakkında bilgi toplamak
      KB2.8.SB4. Toplanan bilgilerin doğruluğunu değerlendirmek
      KB2.8.SB5. Toplanan bilgiler üzerinden çıkarım yapmak
    • Süreç bileşenleri
      KB2.13.SB1. Mevcut olay/konu/durumu inceleyerek hiyerarşik, nedensel ya da mantıksal ilişkiler ortaya koymak
      KB2.13.SB2. Tespit ettiği ilişkilerle ilgili ön bilgilerden yararlanarak uyumlu bir bütün oluşturmak/ortaya koymak
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB3.1.SB1. Yazılım geliştirme ortamlarını tanımak
      BTYAB3.1.SB2. Yazılım geliştirme ortamını belirlemek
      BTYAB3.1.SB3. Yazılım geliştirme ortamını düzenlemek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB3.2.SB1. Yazılım geliştirme sürecinin bileşenlerini/yapılarını/yöntemlerini tanımak
      BTYAB3.2.SB2. Yazılım geliştirme sürecinin bileşenlerini/yapılarını/yöntemlerini kullanmak
      BTYAB3.2.SB3. Kullandığı bileşenleri/yapıları/yöntemleri değerlendirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB3.3.SB1. Yazılım geliştirme sürecini planlamak
      BTYAB3.3.SB2. Yazılımı/programı tasarlamak
      BTYAB3.3.SB3. Yazılımı/programı oluşturmak
      BTYAB3.3.SB4. Oluşturulan yazılımı/programı değerlendirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB3.4.SB1. Robotik/mekanik sistemler ile entegre bir ürün/sistem için gereksinimleri belirlemek
      BTYAB3.4.SB2. Kullanılacak araç gereçleri seçmek
      BTYAB3.4.SB3. Robotik/mekanik sistemler ile entegre bir ürünü/sistemi oluşturmak
      BTYAB3.4.SB4. Robotik/mekanik sistemler ile entegre bir ürünü/sistemi belirlenen ölçütleri karşılayacak şekilde çalışır hale getirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB3.5.SB1. Geliştirdiği yazılımı/programı test etmek
      BTYAB3.5.SB2. Hataları ayıklayarak yazılımı/programı kullanıma hazır hâle getirmek
    • Süreç bileşenleri
      KB2.20.SB1. Parçaları belirlemek
      KB2.20.SB2. Parçalar arasında ilişki kurmak
      KB2.20.SB3. Parçaları birleştirerek özgün bir bütün oluşturmak
  • Bireyin tasarım araç ve teknolojilerinden etkin bir şekilde yararlanarak görsel ve canlandırma ile desteklenen tasarım kurgusu oluşturma, estetik ve işlevsel yönleri güçlü ürün ve  simülasyon/model geliştirmelerini ifade eder. Dijital ürün geliştirme becerisi; "tasarım araç, teknoloji ve yöntemlerinden yararlanma", "tasarım kurgusu oluşturma", "ürün geliştirme" ve "simülasyon/model geliştirme" bütünleşik becerilerinden oluşmaktadır. 

    • Süreç bileşenleri
      BTYAB4.1.SB1. Tasarım oluşturma sürecinde kullanılan araç, teknoloji ve yöntemleri tanımak
      BTYAB4.1.SB2. Uygun araç, teknoloji ve yöntemleri belirlemek
      BTYAB4.1.SB3. Belirlenen araç, teknoloji ve yöntemleri kullanmak
      BTYAB4.1.SB4. Kullanılan araç, teknoloji ve yöntemleri değerlendirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB4.2.SB1. Tasarımı yapılacak gerçek hayat problemini belirlemek
      BTYAB4.2.SB2. Tasarım sürecinde hikâye/senaryo unsurlarını belirlemek
      BTYAB4.2.SB3. Belirlenen unsurları kapsayan hikâye/senaryo oluşturmak
      BTYAB4.2.SB4. Hikâyeyi/senaryoyu bütünlük açısından değerlendirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB4.3.SB1. Tasarlanan hikâye/senaryo unsurlarından uyumlu bir bütün oluşturmak
      BTYAB4.3.SB2. Oluşturulan ürünü belirlenen ölçütler açısından değerlendirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB4.4.SB1. Simülasyon/model yapılacak gerçek hayat problemini belirlemek
      BTYAB4.4.SB2. Problem çözümü için bir simülasyon/model oluşturmak
      BTYAB4.4.SB3. Geliştirilen simülasyon/modeli uygulamak
      BTYAB4.4.SB4. Simülasyonun/modelin süreç ve sonuçlarını değerlendirmek
  • Bir problemi çözmek veya bir araştırma sorusuna yanıt bulmak için verilerden bilimsel araştırma süreç adımlarını takip ederek anlamlı sonuçlar elde etme sürecini ifade eder. Veri  yönetimi becerisi; "problemi belirleme", "verileri toplama ve düzenleme", "bulgulara ulaşma" ve "bulguları yorumlama" bütünleşik becerilerinden oluşmaktadır.

    • Süreç bileşenleri
      BTYAB5.1.SB1. Araştırma gerektiren gerçek yaşam durumunu belirlemek
      BTYAB5.1.SB2. Bağlam içerisinde veriye dayalı cevaplanabilecek araştırma soruları oluşturmak
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB5.2.SB1. Veri toplama süreci için plan yapmak
      BTYAB5.2.SB2. Verileri elde etmek
      BTYAB5.2.SB3. Verileri kullanıma hazır hâle getirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB5.3.SB1. Uygun analiz ve çözümleme yöntemlerini seçmek
      BTYAB5.3.SB2. Verileri işlemek
      BTYAB5.3.SB3. Verileri analiz etmek ve çözümlemek
      BTYAB5.3.SB4. Verileri görselleştirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB5.4.SB1. Bulgulara ait sonuç çıkarmak
      BTYAB5.4.SB2. Elde ettiği bulguları kaynak göstererek yorumlamak
  • Dijital ortamların güvenliğini sağlamak ve siber tehditlere karşı etkili bir koruma oluşturmak için gerekli yeterlikleri ve süreçleri ifade eder. Bu beceri, dijital ortamlarda risklerin  belirlenmesini, dijital güvenlik önlemlerinin uygulanmasını ve sürekli olarak güncellenmesini ve böylelikle dijital ortamda verinin korunmasını sağlar. Ayrıca siber uzayda saldırı ve  savunma stratejileri geliştirilmesi, dijital ortamda güvenlik açıklarının belirlenerek tehdit analizinin yapılması ve etkili savunma yöntemlerinin belirlenmesi süreçlerinden oluşur. Bu  süreçler, dijital varlıkların korunmasını ve bilgi güvenliği risklerinin minimize edilmesini sağlar. Dijital güvenlik önlemleri alma becerisi "dijital güvenlik önlemlerini yönetme", "dijital güvenlik önlemlerini uygulama" ve "siber saldırılara karşı savunma stratejilerini kullanma" bütünleşik becerilerinden oluşmaktadır.

    • Süreç bileşenleri
      BTYAB6.1.SB1. Dijital güvenlik risklerini belirlemek
      BTYAB6.1.SB2. Dijital güvenlik önlemlerini belirlemek
      BTYAB6.1.SB3. Bilgi güvenliğinin temel bileşenlerini ayırt etmek
      BTYAB6.1.SB4. Karşılaşılan bir durumu/olayı e-güvenlik önlemleri açısından değerlendirmek
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB6.2.SB1. Dijital ortamlarda kişisel verilerin korunmasına yönelik gerekli önlemleri almak
      BTYAB6.2.SB2. Dijital ortamlarda kendi/kullanıcının sistemini korunmasına yönelik gerekli önlemleri almak
    • Süreç bileşenleri
      BTYAB6.3.SB1. Sistemin güvenliğini test etmek
      BTYAB6.3.SB2. Siber saldırı türlerine karşı savunma stratejilerine karar vermek
      BTYAB6.3.SB3. Güvenlik açıklarını kapatmaya yönelik müdahale işlemlerini gerçekleştirmek