3. TEMA: ANLAMIN YAPI TAŞLARI

Metin Tahlili (Anlama): Okuma, Dinleme/İzleme; Edebiyat Atölyesi (Anlatma): Yazma, Konuşma

E1.1. Merak, E1.2. Bağımsızlık, E1.4. Kendine İnanma (Öz Yeterlilik), E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.1. Empati, E2.2. Sorumluluk, E2.4. Güven, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.7. Sistematik Olma, E3.8. Soru Sorma, E3.10. Eleştirel Bakma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D1. Adalet, D3. Çalışkanlık, D6. Dürüstlük, D7. Estetik, D14. Saygı, D16. Sorumluluk, D19. Vatanseverlik

OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı

Metin Tahlili (Anlama)
Dinleme/İzleme
TDE1.1. “Anlamın Yapı Taşları” temasında ele alınan metinlerde dinleme/izlemeyi yönetebilme
TDE1.2. “Anlamın Yapı Taşları” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
TDE1.3. “Anlamın Yapı Taşları” temasında ele alınan metinleri çözümleyebilme
Okuma
TDE2.1. “Anlamın Yapı Taşları” temasında ele alınan metinlerde okumayı yönetebilme
TDE2.2. “Anlamın Yapı Taşları” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
TDE2.3. “Anlamın Yapı Taşları” temasında ele alınan metinleri çözümleyebilme
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma
TDE3.1. Edebî metinlerde yapısal inceliklere odaklanan akıcı bir konuşma sürecini yönetebilme
TDE3.2. Benzetme, karşılaştırma yaparak yapısal özellikleri ortaya koyduğu bir konuşma içeriği oluşturabilme
TDE3.3. Benzetme, karşılaştırma yaparak yapısal özellikleri ortaya koyduğu bir konuşmada kural uygulayabilme
TDE3.4. Edebî metinlerdeki yapısal inceliklerin konuşmaya etkisine yönelik değerlendirmelerini yansıtabilme
Yazma
TDE4.1. Yapısını incelikle ördüğü bir yazılı anlatım sürecini yönetebilme
TDE4.2. Yapısı incelikle örülmüş edebî metinlerden edindiği söz varlığını kullanarak yazısı için içerik oluşturabilme
TDE4.3. Yapısını incelikle ördüğü yazısında kural uygulayabilme
TDE4.4. Yapısını incelikle ördüğü yazısına yönelik değerlendirmelerini yansıtabilme

“Anlamın Yapı Taşları” temasının içerik çerçevesi şu şekildedir:
• Okuma
• Konuşma
• Dinleme/İzleme
• Yazma
Okuma becerisinin geliştirilmesi için hikâye türünden bir metin incelenir. İkinci metin, yazarın okurla kurduğu iletişimin ön planda olduğu gezi yazısı türünden seçilir. Ara metin olarak şiir türüne yer verilir. Bu temada her bir metnin kendine özgü yapı unsurlarının neler olduğu, bunların yazma amacına göre nasıl biçimlendiği ve içerik ile yapı arasında nasıl ilişki kurulduğu ele alınır.
Konuşma becerisinin geliştirilmesi için öğrencilere, okudukları hikâye ve gezi yazısı metinlerinde inceledikleri mekânları, kendi yaşadıkları çevreyle karşılaştırmalarını sağlayan bir sunum hazırlatılır. Öğrencilerin konuşmalarında temaya ilişkin söz varlığını da etkili kullanmaları göz önünde bulundurulur.

Dinleme/izleme becerisinin geliştirilmesi için öğrencilere içerik olarak bir dinleme/izleme metninin yapısal özelliklerini de yansıtmaya uygun nitelikte olan ve Anadolu’nun farklı bölgelerinin zengin kültürel mirası ile duygusal dokusunu anlatan bir belgesel izletilir. Öğrencilerin dinlediği/izlediği belgeseli incelemesi ve okuduğu metinlerdeki yapı unsurlarıyla ilişkilendirmesi sağlanır.
Yazma becerisinin geliştirilmesi için öğrencilerden dinledikleri/izledikleri belgeseli infografik bir metne dönüştürmeleri istenir. Böylece metne kendi yorumlarını katıp yapı unsurlarına dikkat ederek yazılı bir anlatım gerçekleştirmeleri amaçlanır.

serim-düğüm-çözüm, giriş-gelişme-sonuç, olay örgüsü, şahıs kadrosu, zaman, mekân, anlatıcı, bakış açısı, öznellik, nesnellik, ahenk unsurları (ölçü, kafiye, redif, durak, kafiye düzeni), infografik metin, kültürel farkındalık

Metin Tahlili (Anlama)
Okuma ve Dinleme/İzleme
• Yumruktan beşe
• Kısa cevaplı sorular
• Anlamsal çağrışım haritaları
• T diyagramı
• Açık uçlu sorular
• Hikâye haritası
• Çalışma kâğıdı
• Kısa yansıtma makalesi
• Evet/hayır kartları
• Karşılaştırma tablosu
• Çıkış kartı
Yapısı incelikle örülmüş edebî metinlerde okumaya yönelik yumruktan beşe, kısa cevaplı sorular, öğrencilerin anlamını bilmedikleri kelimeleri yazmalarıyla ilgili anlamsal çağrışım haritaları, T diyagramı, açık uçlu sorular; çözümlemede hikâye haritası, çalışma kâğıdı; yansıtmada açık uçlu sorular kullanılabilir. Dinleme/izleme metinleri için evet/hayır kartları, kontrol listesi, açık uçlu sorular, karşılaştırma tablosu ve çalışma kâğıdı hazırlanabilir.
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma ve Yazma
• Öğrencilerin okudukları metinlerdeki mekânları çevreleriyle karşılaştıran birer sunum hazırlayıp sunmalarına yönelik bir performans görevi
• Dinledikleri/izledikleri belgeseli infografik metne dönüştürmelerine yönelik bir performans görevi
Konuşma becerilerinin ölçülmesiyle ilgili performans görevi dereceli puanlama anahtarı ile puanlanır. Puanlama anahtarında Türkçenin doğru kullanımı, ses ve diksiyon, akıcılık, beden dili, içerik kurgusu, zaman yönetimi, etkileyicilik vb. ölçütler yer alır.
Öğrencinin yazılı ürünleri dereceli puanlama anahtarı ile puanlanır. Puanlama anahtarında anlam, dilin ve görsel ögelerin kullanımı, özgünlük, tutarlılık, doğruluk, yazım ve noktalama gibi ölçütler yer alabilir. Öz değerlendirme ile akran ve grup değerlendirmeleri de yapılabilir.
Tema Sonu Değerlendirme
Tema sonu değerlendirmede çıkış kartı kullanılır.

Öğrencilerin metin kavramı ve metnin yapısıyla ilgili temel bilgilere (serim-düğüm-çözüm, giriş-gelişme-sonuç, dörtlük, dize, ölçü, kafiye düzeni, kafiye, redif, olay örgüsü, şahıs kadrosu, zaman, mekân vb.) sahip olduğu kabul edilmektedir. Ayrıca Türkçenin şekil bilgisiyle ilgili kurallarını ve edebî metinlerin ait olduğu dönemin sosyal, psikolojik ve kültürel özelliklerini yansıttığını bildiği kabul edilmektedir.

Temel kabullerin (ön bilgilerin) tespit edilmesi için soru-cevaba dayalı grup tartışmaları ile listeleme yapılır.

9. sınıfın 2. temasında öğrenilen metin tahlilinin birinci ve ikinci aşaması, bu temada öğrenilecek edebî metinlerin yapısı ile ilgili üçüncü aşamaya temel oluşturur. Burada edinilen bilgi ve becerilerle 9. sınıfın 4. temasında yapılacak tam metin tahliline hazırlık yapılır. Hikâye, şiir gibi türlerin içerik ve anlam özellikleri yapı unsurlarıyla birleştirilerek çözümleme ve değerlendirme süreci tamamlanır. Ayrıca metinlerin toplumdaki edebî zevkin oluşmasında ve kültürler arası bir araç görevi üstlenmesindeki rolüne yönelik farkındalık kazanılır.
Bu temada edinilen bilgi ve becerilerle metinlerde yer alan sanatsal, sosyolojik, psikolojik ve kültürel unsurlar değerlendirilir.

Süreç Çerçevesi: Bu süreçte öncelikle Cumhuriyet Dönemi’nden bir hikâye incelenir. Ardından ara metin olarak Yunus Emre’den bir şiir ele alınır. Bu sayede farklı iki türün yapı özelliklerinin karşılaştırılması amaçlanır. Daha sonra Cumhuriyet Dönemi’nden başlanarak dil ve anlatım bakımından günümüze en yakın özellikleri taşıyan gezi yazısı türünde bir metin, yapı unsurları bakımından tahlil edilir. Edebiyat atölyesinde, öğrencilerin okuduğu metinlerdeki mekânları kendi çevresi ile karşılaştırarak konuşmaları istenir. Sınırlandırılmış performans göreviyle ders kapsamında gerçekleştirilen bu süreç sonrasında öğrencilere çok modlu bir metin olarak Anadolu’nun kültürünü aktaran bir belgesel dinletilir/izletilir ve tahlil edilir. Edebiyat atölyesinde öğrencilerden dinledikleri/izledikleri belgeseli infografik bir metne dönüştürmeleri istenir. Böylece yazılı anlatım süreci gerçekleştirilmiş olur.
Metin Tahlili (Anlama)
Okuma
TDE2.1
“Yapı” kavramının ne olduğu ve neleri içerdiğine yönelik öğrencilerin ön bilgileri “yumruktan beşe tekniği” ile sorgulanır. Bu süreçte öğrencilere metinde yapı ile ne kastedildiği ve yapının hangi unsurları barındırdığı sorulur. Öğrenciler, ön bilgilerine göre beş, dört, üç, iki ya da bir parmağını kaldırır. En az bilgiye sahip olan öğrenci bir parmağını kaldırmış olur. Öğretmen, gelen açıklamalar doğrultusunda öğrencileri yapı kavramına ilişkin bir genellemeye ulaştırır. Daha sonra öğrencilerin metinlerde yapıya yönelik bilgi ve becerileri tamamlanır.
Hikâyenin yaratıcı, empatik okunabilmesi için düşün-eşleş-paylaş etkinliği ile okuma stratejisi seçilmesi sağlanır (SDB2.2, KB2.6). Ardından hikâyenin yazarından ve varsa görsellerinden hareketle öncelikle konusu hakkında tahminlerde bulunulur. Hikâye okunduktan sonra öğrencilerden hikâyenin konusu hakkındaki tahminlerinin doğruluğunu gerekçelendirerek açıklaması istenir (SDB3.3).

TDE2.2
Hikâye ile ilgili özlü bir sözden hareketle öğrencilerden hikâyelerin neleri konu edinebileceğini ön bilgilerini de kullanarak tartışmaları istenir (SDB 2.2, E3.5, KB2.18). Daha sonra hikâyenin tamamı okunur.
Öğrencilere hikâyede geçen bilmedikleri kelimelerin anlamlarını bağlamdan hareketle tahmin edebilmelerini sağlamak için anlamsal çağrışım haritaları verilir. Bu haritada öğrencilerden metinde geçen bilmedikleri kelimeleri belirlemeleri, bunların anlamlarını bulmaları ve bu kelimelerin yakın, zıt ve eş anlamlılarını yazmaları istenir. Ardından hikâyede açıkça belirtilen bilgilere ulaşmaları, bu bilgilerden hareketle de hikâyenin iletisini fark etmeleri sağlanır. Cumhuriyet Dönemi hikâyelerinin genel özellikleri, durum ve olay hikâyesi arasındaki farklar öğrencilerle birlikte açıklanır. Hikâye türüne ilişkin bilgiler T diyagramına yerleştirilir. Daha sonra öğrencilerin bu bilgileri metinle ilişkilendirerek okudukları hikâyenin hangi hikâye türüne örnek olduğunu belirlemeleri ve bu konuda açık uçlu sorularla görüş bildirmeleri sağlanır (E2.4, SDB 2.1).
TDE2.3
Daha sonra öğrenciler beşer kişilik heterojen gruplara ayrılır. Gruplar, okudukları hikâyenin yapı unsurlarına yönelik çeşitli görevler alır ve süreç içerisinde sorumluluk değeri vurgulanır (E2.2, D16). Her grupta tamamlanması gereken toplam 6 görev vardır. Gruptaki öğrenciler görevleri iş birliği içinde gerçekleştirir. Böylece sürecin sonunda her öğrenci farklı bir görevi yapmış olur (SDB2.2). Öğrencilere verilen görev çizelgesi aşağıdaki gibidir:
• Takım lideri (Tüm üyelerin çalışmalarından, takımın başarısından sorumludur.)
• Hikâye haritacısı (Hikâyenin geçtiği zaman ve mekânı inceleyerek hikâye haritası yapar. Mekân, zaman, karakter özelliklerinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı belirlenir.)
• Ressam (Hikâyede geçen olayları resimlemekle sorumludur. Resmederken gerçek ve kurguya dayalı ifadeleri belirlemesi, hikâyede yer alan değerlerin günlük hayattaki karşılıklarını sorgulaması, hikâye içeriğini dünya bilgileriyle yorumlaması istenir.)
• Bağ kurucu [Hikâyede geçen çatışmalarla gerçek yaşam arasında bağ kurar. Benzer durumlar karşısında nasıl davranacakları sorularak hikâye ile empati kurmaları sağlanır (E2.1).]
• Karakter analizcisi [Hikâyede geçen karakterlerin fiziksel, psikolojik vb. özelliklerini analiz eder. Karakterlerin davranış ve düşünceleriyle toplumun belli bir kesimini temsil eden ortak davranışlar mı sergilediği yoksa kendine has tutum ve düşünceler içine mi girdiği soru-cevap yöntemi ile ortaya konur (E3.8).]
• Anlatıcı (Hikâyede neler olduğunu olay sırasını bozmadan, anlatıcıyı değiştirerek özetler. Bunu yaparken hikâye yazarı ile eseri arasında ilişki kurarak hikâyenin yazıldığı dönem özelliklerinin üslubu ve metnin yapısını nasıl etkilediğini belirlemesi beklenir.)
Gruplar yaptıkları çalışmaları sınıfta, sırayı ve zamanı etkili bir şekilde kullanarak bölüm bölüm sunar. Süreç içerisinde çalışkanlık değeri vurgulanır (D3, SDB2.1, E1.5). Grup sunumları diğer gruplar tarafından bütüncül puanlama anahtarı ile değerlendirilir. Öğrenciler tarafından hikâye haritası, resimler, karakter analizleri, kurulan bağ ve hikâye özeti birlikte değerlendirilerek puanlanır. Daha sonra, hikâyede geçen yapı unsurlarının ana düşünceye katkısı öğrenciler tarafından açıklanır. Ardından gruplar, kendi aralarında tartışarak hikâyenin yapı unsurlarını, dönemin özellikleri açısından değerlendirir (E3.10, SDB2.2). Tartışma etkinlikleri EBA, diğer öğrenme yönetim sistemleri, dijital pano vb. ortamlar üzerinden paylaşılabilir (OB2). Gruplardan bir sonraki aşamada hikâyelerden yola çıkarak metin ile yazar arasındaki etkileşimi estetik değerinden hareketle belirlemeleri istenir (D7). Bu süreçte çalışma kâğıdı kullanılır.
Edebî metinlerde yapının nasıl örüldüğünü öğrencilerin tüm yönleriyle inceleyebilmesi için ara metin olarak Yunus Emre’den bir şiir seçilir. Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış bu şiir öğrencilerle okunur (OB5). Şiirden hareketle şiirdeki yapı unsurlarının redif, kafiye, ölçü vb. olduğunu belirlemeleri sağlanır (KB2.4). Öğrencilerin tahlil ettikleri hikâye ile şiir metinlerindeki yapı unsurlarına yönelik benzerlik ve farklılıklar incelenir.
Bu tema kapsamında seçilen her bir metnin kendine özgü yapı unsurlarının neler olduğu, içerik ile yapı arasında nasıl bir ilişki kurulduğu, yazma amacına göre bu metinlerin nasıl biçimlendirildiği belirlenmiş olur. Dil ve anlatım özellikleri üzerinde durulurken metinlerdeki kelimeler üzerinden şekil bilgisi çalışmaları da yaptırılır. Okunan ve tahlil edilen metinlere yönelik öğrenci değerlendirmeleri için kısa yansıtma makalesi kullanılır. Bu araçta öğrencilerin deneyimlerini ayrıntılı bir şekilde ifade etmeleri sağlanır (SDB1.1, KB2.15).
Öğrencilerden tahlil ettiği hikâyeyi değerlendirmek için (amaca uygunluk, zaman, mekân tasviri vb.) ölçütler belirlemesi ve kendi belirlediği ölçütler doğrultusunda açık uçlu sorularla metni değerlendirmesi istenir (E3.10, SDB1.2). Ayrıca öğrenciler okuma ve hikâye tahlil süreçlerini değerlendirerek yeni okuma metnine hazırlık yapar.
• Edebî metinlerin yapısının hangi unsurlar bağlamında örüldüğünün ve yapı unsurlarının anlama olan katkısının değerlendirildiği bu temada öğrencilerden betimlemelere, kişisel deneyimlere yer veren bir gezi yazısını ikinci okuma metni olarak tahlil etmeleri istenir. Gezi yazısı metninin tahlil süreci, hikâye tahlil süreciyle aynıdır. Ancak gezi yazısı türüne özgü yapı ve üslup özellikleri (öğretici bir metin olması, genellikle gerçek anlamlı kelimelerin kullanılması, nesnel ve öznel ifadelerin yer alması, anlatım biçimlerinden açıklamanın ağırlıklı olarak kullanılması), göz önünde bulundurularak tahlil sürecindeki farklılıklar dikkate alınır.
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma
TDE3.1
Öğrencilere okudukları metinlerdeki mekânları kendi çevresi ile karşılaştırdıkları bir sunum hazırlayıp yaptıkları bu çalışmayı sunmalarına yönelik bir performans görevi verilir. Konuşma becerileri burada önemli bir rol oynar (E1.4, SDB2.1).
Öğrencilerden okudukları metinlerde geçen mekânlardan birini seçmeleri ve seçtikleri mekân ile çevresindeki mekânlardan birini karşılaştıran bir sunum hazırlamaları istenir. Sunum hazırlanırken kullanılacak görseller dijital araçlardan yararlanılarak bulunabilir (SDB1.2, OB2). Bu görseller bulunurken öğrencilerin fikrî mülkiyet konusundaki farkındalıkları artırılarak hakkaniyetli ve dürüst (D6) bir tutum sergilemeleri sağlanır (OB2).
TDE3.2 ve TDE3.3
Öğrencilerin, daha önceki deneyimlerinden ve ön bilgilerinden hareketle sunumlarını etkili hâle getirebileceklerine dair öngörülerde bulunarak konuşmanın etkililiğine ilişkin ölçütleri gözden geçirmeleri sağlanır. Öğrencilerden daha sonra  hazırlayacakları sunumun içeriğine yönelik hazırlık yapmaları istenir. Örneğin çevresindeki yerlerin fotoğraflarını çekebilir veya betimlemesini yapabilirler (OB4). Öğrencilerden okunan metinden seçtiği mekânlar ile çevresinden seçtiği mekânların özelliklerinin yer aldığı bir karşılaştırma listesi hazırlamaları ve bu mekânları karşılaştırma tablosu aracılığıyla göstermeleri istenir.

Daha sonra öğrenciler tarafından konuşmada kullanılacak mekân, görsel ve işitsel ögeler belirlenerek sunumun içeriği tutarlılık açısından yeniden gözden geçirilir. Sunumun etkililiğini artırmak için sunum sırasında sesin (vurgu, tonlama) ve beden dilinin nasıl kullanılacağı belirlenir. Daha sonra öğrenci gözden geçirdiği içeriği görsel ve işitsel olarak nasıl ele alacağı hakkındaki görüşlerini arkadaşlarına sunar. Sunum sırasında dilin konunun içeriğine uygun ve etkili kullanılmasına dikkat edilir (SDB1.2). Sözlü anlatım, Türkçenin kurallarına uygun bir şekilde sürdürülür.
TDE3.4
Yukarıda belirlenen tüm ölçütler dikkate alınarak öğrenciler sunumlarını gerçekleştirir (SDB2.1). Sunumlar, dereceli puanlama anahtarı ile puanlanır. Puanlama içerik, anlatım, organizasyon ve iletişim vb. ölçütler bağlamında değerlendirilir. İçerikte bilgilerin doğruluğu, karşılaştırma, betimleme, açıklama gibi destekleyici ifade kullanımı; anlatımda kelime ve cümle bazında akıcılığı, bağdaşıklığı; organizasyonda zaman ve mekân yönetimi, sunumunu uygun materyallerle desteklemesi; iletişim alt boyutunda da beden dili, jest ve mimik kullanımı vb. ölçütler yer alır.
Metin Tahlili (Anlama)
Dinleme/İzleme
TDE1.1
Öğrencilerden bu temada çok modlu bir metni dinlemeleri/izlemeleri istenir. Bunun için kültürel miraslarımızı konu alan bir belgesel film seçilir (SDB2.1).
Anadolu kültürüne ait çok modlu bir dinleme/izleme metni (belgesel) için amaç doğrultusunda dinleme/izleme stratejisine karar vermeleri sağlanır. Öğrencilerin bu süreçte dinleme/izleme ve konuşma kurallarına dikkat etmeleri, söz hakkı alarak konuşmaları gibi unsurlara dikkat edilir. Öğrencilerin Anadolu kültürünü anlatan belgeseli dinlerken/izlerken nelere dikkat etmeleri gerektiğine yönelik (konu, amaç, üslup, yapı, ana düşünce, yardımcı düşünceler, anlatım biçimleri vb.) bir kontrol listesi kullanılır. Bu kontrol listesine yazılacak maddeler öğrencilerle birlikte hazırlanır (E3.2, SDB1.2).
TDE1.2
Öğrencilerin tema çerçevesinde okuma bölümünde incelenen metinler aracılığıyla öğrenilen yapısal unsurların dinleme/izleme metninde de incelenmesi amaçlanır. Öğrencilerin kültürel ögelere yönelik neler bildiği sorgulanarak belgeselin içeriğine ilişkin tahminler alınır. Tahminlerin ardından öncelikle belgesele ilişkin kısa bir tanıtım filmi izletilir ve belgeselin içeriğine yönelik öğrencilerden genel bir tahminde bulunması istenir (E1.1). Daha sonra Anadolu kültürü konulu belgeselin tamamı öğrencilere dinletilir/izletilir (SDB2.3, OB2). Öğrencilerin belgesele yönelik yaptıkları tahminler kontrol edilir. Böylece ön bilgi ve tahminlerle yeni bilgiler arasında bağlantı kurulur. Öğrencilere evet-hayır kartları ile tahminlerin doğruluğuna yönelik geri bildirim verilir.
Öğrencilerin dinledikleri/izledikleri belgeseldeki açık ve örtük iletileri bulması; bu iletilerin sunuluş şeklini okuduğu hikâye ve gezi yazısı ile bir karşılaştırma tablosu oluşturarak karşılaştırması istenir. Öğrenciler iletileri yapısal özellikler başta olmak üzere içerik, üslup, doğruluk, tutarlılık, dönem özelliği, gerçeklik ve geçerlilik bakımından listeler. Dinlediği/izlediği belgeselin özelliklerini listeledikten sonra belgeselde kullanılan görsel ve işitsel unsurlar bağlamında çok modlu metinlerin özelliklerini belirler. Dinleme/izleme metnine yönelik açık uçlu sorularla öğrencilerin belgeseldeki iletilere uygun görüş bildirmesi, eleştirel bir bakış oluşturması ve düşüncelerini gerekçeleriyle ortaya koyması sağlanır (E3.5, E3.10, SDB3.3).

TDE1.3
Daha sonra “RAFT tekniği” kullanılarak öğrencilerden belgesel metnindeki unsurları dikkate alıp daha önce tahlil ettikleri metinlerle ilişkilendirerek metni yeniden uyarlamaları istenir. Bu bağlamda öğrenciler, ilgilerine göre aşağıdaki rolleri seçer (E1.2). Aynı rolü seçen öğrenciler, ürünleri rolün gerektirdiği konuya bağlı olarak oluşturur ve sunar (SDB1.2, KB2.20).

“RAFT tekniği” sonrasında öğrencilere Anadolu kültürünü anlatan dinlediği/izlediği belgeseldeki yapısal unsurların millî, manevi, evrensel değerlerin yansıtılmasındaki işlevi hakkında; bu değerlerin belgesel aracılığı ile yansıtılmasının dinleyici/izleyici kitlesine etkileri hakkında açık uçlu sorular sorulur, öğrencilerde vatanseverlik ve saygı değeri desteklenir (D14, D19, KB3.3). Dinlediği/izlediği belgeseldeki üslup özellikleri, tür ve dönem özelliklerine ilişkin bilgiler, “beyin fırtınası” tekniğiyle öğrencilerden alınır (SDB2.1). Öğrenciler, dinleme/izleme sonrası değerlendirmesini çalışma kâğıdı ile gerçekleştirir.
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Yazma
TDE4.1
Öğrencilerden yazılı bir ürün ortaya koymaları için dinledikleri/izledikleri belgeseli infografik bir metne dönüştürmesi istenir. Böylece öğrencilerin metindeki yapı unsurlarını kendi yorumuyla yazılı hâle getirmesi amaçlanır. Öğrencilerden performans görevleri için -infografik metin için görsel bulma vb.- hazırlık yapması istenir (SDB1.2).
Bu süreçte öğrencilerden, bireysel anlatım gerçekleştirecekleri için öncelikle dinledikleri/izledikleri belgeselden çıkaracakları hangi bilgileri infografik metne yerleştireceğine yönelik seçimler yapması istenir. İnfografik metin ile dinlenen/izlenen belgeselin iletiler,yapı vb. unsurlar açısından uyumlu olması, belgeseldeki neden-sonuç ilişkisini bozmaması, belgeselin üslubu ile uyumlu olması vb. unsurlara dikkat edilmesi sağlanır. Öğrenciler infografik metin hazırlarken dijital araçlar kullanabilir (OB2).
TDE4.2 ve TDE4.3
Öğrenciler, dinledikleri/izledikleri belgeselin tahlili sırasında edindikleri ön bilgileri gözden geçirir, infografik metnin etkililiği ve özgünlüğünü ön planda tutan bir planlama yapar. Çalışmada istenen iletiler belli bir sıraya konur (E3.7). Öğrenciler belgeseldeki içeriği kendi duygu ve düşünceleri doğrultusunda yeniden yorumlar (E3.3, SDB2.1). Çalışmasında belgeselde verilmek istenen iletiye uygun görsel kullanabileceği gibi kendi çizimlerinden de yararlanabilir (OB4). Yazısını kime hitaben, hangi araçları kullanarak yazacağının planlamasını yapar ve benzetme, karşılaştırma, örnekleme gibi düşünceyi geliştirme yollarından yararlanır. İnfografik metinde bağlama uygun olarak deyim, atasözü, kalıplaşmış ifade gibi söz varlığı unsurlarından yararlanır ve iletileri açık veya örtük bir şekilde verir. Yazılı anlatımını Türkçenin dil kurallarına uygun bir şekilde oluşturur ve metninde gerektiğinde eksiltili cümleler kullanabilir. Yazım ve noktalama kurallarına göre düzenlemeler yaparak anlatımına son şeklini verir ve bunu sınıfta paylaşır (SDB1.2).
Öğrencinin yazılı ürünleri dereceli puanlama anahtarı ile puanlanır. Puanlama anahtarında anlam, dil ve görsel ögelerin kullanımı, özgünlük, tutarlılık, doğruluk, yazım ve noktalama gibi ölçütler yer alır. Değerlendirme sonrasında öğretmen öğrencilere geri bildirim verir.
Tema Sonu Değerlendirme
Temanın sonunda genel bir değerlendirme yapmak amacıyla öğrenme günlüğü, çıkış kartı (3-2-1) gibi yöntemler uygulanarak yapılan çalışmalar bir grup tartışması ile değerlendirilir. Böylece öğrencilerin temaya başlamadan önce kavram yanılgılarının ne düzeyde giderildiği, merak ettikleri unsurların ne düzeyde karşılandığı ortaya çıkmış olur.

Öğrencilerin konuyla bağlantılı olarak okuduğu bir hikâyeyi film şeridi hâlinde hazırlamaları, dijital hikâye hâline getirmeleri, farklı türde metinler okuyarak her bir metin için metnin yapılarına yönelik zihin haritası oluşturmaları, bulundukları çevrede gezip görülmeye değer yerlerden birini seçerek burada geçen bir hikâye kurgulamaları; gezip görülen bu yerle ilgili bir belgesel hazırlamaları beklenebilir.
* Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış bir şiiri yazıldığı dönemin tarihsel dokusuna uygun olarak hikâye tarzında yeniden yazmaları ve paylaşmaları istenebilir.

Tema çerçevesinde işlenen metinlerle ilgili yapılan çalışmaların somutlaştırılması için öğrencilerden okudukları hikâyede geçen olayı görselleştirmeleri istenebilir. Öğrencilerin ilgilerini çeken başka bir hikâye okumaları ve bu metnin yapı unsurlarını (zaman, mekân, kişiler vb.) belirtmeleri istenebilir. Öğrencilere çeşitli görseller verilerek bu görsellerden hareketle adım adım kısa bir hikâye yazdırılabilir.

Programa yönelik görüş ve öneriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.