2. TEMA: ANLAM ARAYIŞI

Metin Tahlili (Anlama): Okuma, Dinleme/İzleme; Edebiyat Atölyesi (Anlatma): Yazma, Konuşma

E1.1. Merak, E1.2. Bağımsızlık, E2.2. Sorumluluk, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.7. Sistematik Olma, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D3. Çalışkanlık, D4. Dostluk, D7. Estetik, D14. Saygı, D16. Sorumluluk

OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB9. Sanat Okuryazarlığı

Metin Tahlili (Anlama)
Dinleme/İzleme
TDE1.1. “Anlam Arayışı” temasında ele alınan metinlerde dinlemeyi/izlemeyi yönetebilme
TDE1.2. “Anlam Arayışı” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
Okuma
TDE2.1. “Anlam Arayışı” temasında ele alınan metinlerde okumayı yönetebilme
TDE2.2. “Anlam Arayışı” temasında ele alınan metinlerde anlam oluşturabilme
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma
TDE3.1. Konusunu ana düşünce etrafında detaylandırdığı akıcı bir konuşma sürecini yönetebilme
TDE3.2. Konusunu ana düşünce etrafında detaylandırdığı konuşma içeriğini oluşturabilme
TDE3.3. Konusunu ana fikir etrafında detaylandırdığı konuşmasında kural uygulayabilme
TDE3.4. Konuşmasının içeriğinde kullandığı unsurların konuşmasına olan etkisini yansıtabilme
Yazma
TDE4.1. Konu zenginliği ve çeşitliliğini sağlayan edebî metinlerde yazma sürecini yönetebilme
TDE4.2. Yazısını zenginleştirecek içerik oluşturabilme
TDE4.3. Konu zenginliği ve çeşitliliğini sağlayan yazısında kural uygulayabilme
TDE4.4. Yazısına yönelik değerlendirmelerini konu ve diğer yazma unsurları bağlamında yansıtabilme

“Anlam Arayışı” temasının içerik çerçevesi şu şekildedir:
• Okuma
• Konuşma
• Dinleme/İzleme
• Yazma
Okuma becerisinin geliştirilmesi kapsamında öncelikle bir edebî metinde anlamın oluşmasını sağlayan unsurların kavranması için hikâye türünden bir metin incelenir. Ayrıca bu
tema kapsamında deneyimleri kişisel bir bakış açısıyla yansıtan anı (hatıra) türünde bir metin ele alınır. Böylece öğrenciler hikâyelerdeki karakter gelişimini, olaylar arasındaki bağlantıları ve kurgusal unsurları anılardaki gerçek yaşam kesitleriyle karşılaştırarak metinleri derinlemesine inceleme fırsatı bulur. Okuma becerilerinin geliştirilmesinde ara metin olarak İstiklal Marşı incelenir.
Konuşma becerisinin geliştirilmesi amacıyla öğrencilerden inceledikleri hikâye metninden seçecekleri karakteri tanıtan bir sunum yapmaları istenir. Bu görevle öğrencilerin sözlü iletişim yetenekleri ve yaratıcılıklarının geliştirilmesi hedeflenir. Ayrıca konuşmalarında söz varlığını etkili kullanmaları göz önünde bulundurulur.
Dinleme/izleme becerisinin geliştirilmesi için Cumhuriyet Dönemi’nden başlanarak dil ve anlatım bakımından günümüze en yakın özellikleri taşıyan bir şiir metni seçilir. Metindeki ana duygu, örtük ileti, mecaz ve çağrışımlar tespit edilirken şiirin ses ve ritim gibi ahenk unsurlarının metnin anlamına nasıl katkı sağladığı üzerinde durulur. Bu süreç, öğrencilerin eleştirel düşünme yeteneklerini geliştirmelerine, metni farklı açılardan değerlendirebilmelerine ve edebî metinleri derinlemesine anlamlandırabilmelerine katkı sağlar.

Yazma becerisinin geliştirilmesi için öğrencilerden dinledikleri/izledikleri şiirin temasına uygun bir şiir yazmaları istenir. Böylece öğrencilerin aynı tema çerçevesinde farklı bir duyuş geliştirmelerine, kendi düşünce ve hayalleriyle yaratıcılıklarını ortaya çıkarmalarına, dili etkili ve güzel kullanmalarına fırsat tanınır.

konu, tema, ana duygu, ana düşünce, yardımcı düşünce, yazma amacı, yazarın tutumu, yazar-metin ilişkisi, örtük ileti, açık ileti, çağrışım

Metin Tahlili (Anlama)
Okuma ve Dinleme/İzleme
• Kısa cevaplı sorular
• Hikâye haritası
• Açık uçlu sorular
• Karşılaştırma tablosu
• Kontrol listesi
• Öğrenme duvarı
• Çıkış kartı
Konu zenginliği ve çeşitliliğini sağlayan edebî metinlerde okumayı yönetebilme ve anlam oluşturmaya yönelik kısa cevaplı sorular, hikâye haritası ve açık uçlu sorulardan yararlanılabilir. Ayrıca öğrencilerin tahlil ettikleri metinleri karşılaştırarak bir genellemeye ulaşabilmeleri için karşılaştırma tablosu, öğrenme duvarı kullanılabilir. Öğrencilerin dinleme/izleme etkinliklerine yönelik kontrol listesi, kısa cevaplı ve açık uçlu sorular ve çıkış kartları kanıt olarak kullanılabilir.
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma ve Yazma
• Öğrencilerin okudukları hikâyeden seçtikleri karaktere kendi yorumlarını katarak bir sunum yapabilmelerine yönelik performans görevi
• Öğrencilerin dinledikleri/izledikleri şiirin temasına uygun bir şiir oluşturabilmelerine yönelik performans görevi
Konuşma becerisinin gerçekleştirilebilmesi için öğrencilerden okudukları ve anlam oluşturma sürecini tamamladıkları hikâye metninden bir karakter seçmeleri ve onu günlük yaşamdaki bir kişiyle özdeşleştirerek yeniden yorumlamaları istenir. Grup çalışması şeklinde gerçekleştirilecek bu süreçte öğrencilerin sözlü anlatımları dereceli puanlama anahtarı ile puanlanır. Puanlama anahtarında Türkçenin doğru kullanımı, ses ve diksiyon, akıcılık, beden dili, içerik kurgusu, zaman yönetimi, etkileyicilik vb. ölçütler yer alır. Öğrencilere yazılı anlatımları için  dinledikleri/izledikleri şiirin temasına uygun bir şiir oluşturmalarına yönelik performans görevi verilir. Performans görevi; tema, ana duygu, ritim ve ahenk ögeleri, söz varlığının bağlama uygun kullanımı vb. ölçütlerin yer aldığı bir puanlama anahtarı ile puanlanır.
Tema Sonu Değerlendirme
Tema sonu değerlendirme için çıkış kartı (üçgen-kare-çember) kullanılır.

Bu temada öğrencilerin konu, tema, ana düşünce vb. içeriğe dair unsurları, metinle iletişim kurma sürecini, şiir türlerini, edebî metinlere yönelik temel kavramları bildiği kabul edilmektedir.

Öğrencilerin temaya ilişkin temel kabullerini (ön bilgilerini) tespit etmek için tartışma, zihin haritası gibi yöntemler uygulanır.

8. sınıfta hikâye, anı ve şiir türleriyle ilgili edinilen bilgiler, burada öğrenilecek bilgilere ve metin tahlili sürecinin sonraki aşamalarına temel oluşturur.
Öğrenciler bu temada edebî eserlerin içerik unsurlarını anlayarak bir sonraki temada çözümleme ve değerlendirme aşamalarına geçebilir. Bu bağlamda metinlerin içerik unsurlarının anlaşılması, öğrencilerin günlük yaşamlarındaki iletileri daha net biçimde anlamalarına katkı sağlar.

Süreç Çerçevesi: Bu temada Cumhuriyet Dönemi’nden başlanarak dil ve anlatım bakımından günümüze en yakın özellikleri taşıyan hikâye ve anı metinlerine yer verilerek edebiyat ve içerikle ilgili öğrenme çıktıları gerçekleştirilir. Böylece öğrencilerin metin tahlil sürecinin ilk iki aşamasını kavramaları hedeflenir. Metinlerin dil ve anlatım özellikleri ele alınırken Türkçenin ses bilgisi üzerinde de durulur. Ardından öğrencilerden incelenen hikâye metninden seçtikleri bir karakterle ilgili sunum yapmaları istenir. Daha sonra öğrencilere bir şiir metni dinletilir, bu şiirden bir bölüm verilerek şiire devam edilmesi sağlanır. Yazılı anlatım aşamasında ise belirlenen bir temaya uygun şiir yazılması istenir.
Metin Tahlili (Anlama)
Okuma
TDE2.1
Öğretmen, temaya başlamadan önce öğrencinin ana duygu ve ana düşünce kavramlarıyla ilgili ön bilgilerini yoklamak amacıyla “beyin fırtınası” tekniğini kullanarak sınıfa şu
soruları sorar:
• Bir metin, onu okuyan kişilerde birden fazla duygu uyandırabilir mi (SDB1.1) ?
• Metnin ana düşüncesi birden fazla düşünceyi içerebilir mi?
Öğrencilerden seçilen hikaye metnini okumaları istenerek sorumluluk duygusu kazanmaları desteklenir (D16). Okumaya başlamadan önce okumaya yönelik hazırlık yapılması, metnin başlığı ve görselinden yola çıkılarak metinle ilgili tahminde bulunulması, metnin yazılış amacının tahmin edilmesi gibi etkinlikler gerçekleştirilerek veya kısa cevaplı sorular sorularak okumayı yönetme süreci işlenir (E1.1, OB4) ve okunacak metnin özelliklerine göre okuma stratejisi belirlenir. Bu aşamada öğretmen, öğrencileri kısa cevaplı sorularla değerlendirir.
TDE2.2
Öğrencilerin ana düşünce, konu, tema gibi kavramlara ilişkin ön bilgileri hikâye türü ile ilişkilendirilerek kısa cevaplı ve açık uçlu sorularla ortaya çıkarılır. Öğrencilerden okudukları bu metnin hikâye haritasını hazırlamaları istenir (E2.2). Sınıfta küçük gruplar oluşturularak hazırlanan hikâye haritaları karşılaştırılır. Öğrenciler, iş birliği yaparak hazırlanan çalışmaları tek bir hikâye haritasına dönüştürür ve bunu sunar (OB9, SDB2.2). Bu sunumların ardından öğrencilerden hikâyede geçen olayların gerçek mi yoksa kurgu mu olduğunu tahmin etmeleri istenir. Öğrencilerden tahminlerde bulunurken sınıf arkadaşlarını etkin şekilde dinlemeleri ve nezaketli olmaları beklenir (D14). Daha sonra gruplardan tema, konu, ana düşünce, yardımcı düşünce, metnin yazılma amacı gibi içeriğe ilişkin unsurları tespit etmek için kendi araştırma süreçlerini belirlemeleri istenir.
Araştırma süreci, tüm grup üyeleri tarafından dayanışma içerisinde planlanarak görev paylaşımı yapılır (E1.2, D4). Üyeler görevleri doğrultusunda kendi sorumluluklarını yerine getirir (E2.2). Bireysel araştırmalar tamamlanınca öğrenilenler birleştirilip sunulur. Böylece her grup hikâye metninin içeriğini oluşturan unsurları belirleyerek ortak bir görüş ortaya koyar (SDB2.2).

Metnin içeriğine yönelik tahminleri ile metni okuduktan sonraki tespitlerini karşılaştırmaları istenir (SDB2.3). Böylece öğrenciler başlangıçta neden öyle düşündüklerini ifade edebilirler.
Anlam çerçevesi bağlamında hikâye metninin anlatmaya bağlı metinler içinde yer aldığını kavrayabilirler. Gruplardan hikâyenin iki unsurunu değiştirerek yorumlamaları ve hikâyeyi estetik bakış açısıyla yeniden kurgulamaları istenir (SDB2.2, D7, E3.3, E3.11).
Süreç sonunda öğrencilerin, olay çerçevesinde gelişmelerine rağmen metin türlerinin farklı olduğu genellemesine ulaşması sağlanır. Yazar ve eser arasındaki ilişki, içeriği oluşturan unsurlar ve metnin dil özellikleri tahlil edilir. Dil ve anlatım özellikleri ele alınırken metinlerde kullanılan kelimelerden hareketle Türkçenin ses özellikleriyle ilgili çalışmalar yapılır.
Öğrenciler, seçtiği okuma stratejisinin temayı anlamaya, metin/metinleri incelemeye yönelik katkısıyla ilgili çıkarımda bulunur ve bunları paylaşır (SDB3.3). Ayrıca tahlil ettikleri hikâyeyi kendi beğeni ölçütlerine uygunluğu açısından değerlendirir ve metne yönelik beğeni ve eleştirilerini gerekçelendirerek açıklar (SDB3.3). Bunlar öğrenme günlüğü biçiminde de ifade edilebilir (SDB1.2).
• Daha sonra ikinci okuma metni olarak anı metni sınıfta öğrencilerle birlikte okunur. Süreçler hikâyedeki ile benzer şekilde işletilir, gerekli noktalarda türe özgü değişiklikler yapılır. Hikâye ve anı metninin yazılma amacı, gerçekliği aktarma şekli, dil ve anlatımı, yapısı (olay, zaman, mekân, karakter) vb. bir karşılaştırma tablosu ile karşılaştırılır.
Öğrencilerin bu süreçleri daha iyi yansıtabildiği dijital araçları kullanılabilir ve böylece öğretmen tarafından aynı anda tüm öğrencilerin seçilen metne ilişkin yorumları bir öğrenme duvarı üzerinde görülebilir (OB2, E3.5). Okuma becerilerinin geliştirilmesine yönelik yapılan çalışmalarda ara metin olarak İstiklal Marşı ele alınır ve incelenir. İstiklal Marşı’nın çözümlemesi yapılır.
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Konuşma
TDE3.1
Öğrencilere okuduğu hikâyeden seçtiği karaktere kendi yorumunu katarak bir sunum yapabilmelerine yönelik performans görevi verilir. Performans görevi sınıf içinde gerçekleştirilir.
Bu süreçte öğrencilerden okuduğu hikâyede geçen bir karakteri seçmeleri, bu karakterle ilgili konuşma amacını ve konuşmasında kullanacağı stratejiyi belirlemeleri istenir (E1.2, KB3.1).
TDE3.2 ve TDE3.3
Öğrencilerin seçtikleri karakterle ilgili okudukları hikâye metnindeki bilgileri hatırlaması sağlanır. Sunum öncesinde bir plan hazırlamaları istenir (D3). Bunun için öncelikle, seçtikleri karakteri kendi yaşamlarından kiminle ya da izledikleri sinema, tiyatro gibi eserlerdeki kahramanlardan hangisiyle örtüştürdüklerini belirlemeleri, bu kişiler arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymaları istenir. Sınıftaki tüm öğrenciler hikâyeden seçtiği karakter ile onu örtüştürdüğü kişiyi iyi-kötü, ana-yardımcı karakter, devingen-durağan olma vb. açılardan sınıflandırarak sunar (SDB2.1, KB2.5). Daha sonra öğrencilerden tahlil ettikleri ve seçtikleri hikâye karakterini, özdeşleştirdikleri kişinin özellikleriyle harmanlayarak estetik bakış açısıyla yeniden kurgulamaları istenir (D7, KB2.13). Bu kurgulama sürecinde karşılaştırma, betimleme, benzetme gibi unsurlardan yararlanılır.
Öğrenciler ayrıca sunumunu etkili hâle getirebilmek için kurguladığı karaktere ait bir görsel (resim, karikatür vb.) oluşturabilir (E3.3, OB4). Daha sonra aynı karakteri seçen öğrencilerle gruplar oluşturulur ve bu gruplardaki öğrenciler teker teker sunumlarını gerçekleştirir. Öğrenciler bu sunumu dijital araçlar üzerinden yapabilir (OB2).
Öğrencilerin sunum yaparken bağlama uygun söz varlığı kullanması, dil bilgisi kurallarına uyması, bağdaşıklığı sağlaması, sesini etkili kullanması ve konuşmasını beden diliyle desteklemesi
sağlanır (E3.7). Öğrencilerden dinleyiciye hangi iletileri örtük ve açık bir şekilde vereceğini kararlaştırıp sunumunu gerçekleştirmesi istenir (SDB2.1).
TDE3.4
Sürecin değerlendirilmesinde açık uçlu sorulardan yararlanılır. Sunumdan sonra öğrenciler öncelikle akran değerlendirmesi ile kendi grup süreçlerini değerlendirir. Arkadaşlarından gelen görüşleri dikkate alarak öz değerlendirme yapar (SDB1.2); böylece konuşma sürecindeki hatalarını fark eder ve sonraki sunumları için bunları telafi etmeye yönelir (SDB2.1). Öğretmen değerlendirmesi dereceli puanlama anahtarı ile gerçekleştirilir. Puanlama anahtarında ses ve diksiyon, akıcılık, beden dili, içeriğin kurgusallığı, zaman yönetimi, Türkçenin doğru kullanımı, etkileyicilik vb. ölçütler yer alır. Öğretmen değerlendirme yaptıktan sonra öğrencilere süreç ile ilgili geri bildirim verir.
Metin Tahlili (Anlama)
Dinleme/İzleme
TDE1.1
Öğretmen tarafından öğrencilere kendi şiirini seslendirmiş şairlerin şiirlerinden birini dinleyecekleri söylenir. Şiiri estetik dinleme/izleme türüne yönelik stratejilerle dinlemeleri/izlemeleri konusunda yönlendirmede bulunulur (SDB2.1). Dinleme/izleme öncesinde, dinleme/izleme kuralları hatırlatılır ve süreçte buna uygun davranmaları istenir. Söz konusu kurallara ilişkin bir kontrol listesi hazırlanır.
TDE1.2
Dinleme/izleme öncesinde şiirin başlığından ve görselinden hareketle tahminlerde bulunulması sağlanır (OB4). Daha sonra şiir normal hızda sınıfta dinletilir (SDB2.1). Bu süreçte seslendiricinin ses tonundan, vurgularından, ifade biçiminden vb. yola çıkarak öğrencilerin şiirin yazılma amacını belirlemeleri sağlanır (E3.2). Öğrencilerden içeriğin sunuluş şeklini kavramaları istenir. Açık uçlu sorularla metnin içeriğinin daha çok duygulara mı yoksa düşüncelere mi yönelik olduğu karşılaştırılır, böylece şiirdeki ifade biçiminin ve estetik değerin diğer türlerden farklılaştığının kavranması sağlanabilir (D7). Öğrencilerin içerikten hareketle şiirin türünü (lirik, pastoral vb.) sınıflandırması sağlanır (KB2.20). Öğrenciler dinlediği/izlediği şiire ilişkin ana duygu, ritim gibi ahenk unsurlarını ve içeriğe yönelik görüşlerini sınıfta paylaşır (E3.5, SDB2.1). Bir bölümü verilen şiire öğrencilerin kendi dizelerini/dörtlüklerini ekleyerek devam etmeleri sağlanır.
Öğrencilerden bu aşamaya kadar öğrendikleri metin türlerini düşünerek çıkış kartı ile şiiri diğerlerinden ayıran üç temel özelliği belirlemeleri istenir (KB2.15). Öğretmen öğrencilere geri bildirim vererek öğrenmeyi derinleştirir.
Edebiyat Atölyesi (Anlatma)
Yazma
TDE4.1
Öğrencilere dinledikleri/izledikleri şiirin temasına uygun bir şiir oluşturabilmelerine yönelik performans görevi verilir. Performans görevi sınıf içinde gerçekleştirilir.

Bu süreçte öğrencilerden dinledikleri/izledikleri şiirin temasına uygun bir şiir yazmaları istenir (E2.2). Öğrencilerin dinlediklerinden/izlediklerinden hareketle yeni bir metin oluşturma stratejisini kullanmalarına yönelik yönlendirmeler yapılır (E3.3).
TDE4.2 ve TDE4.3
Öncelikle bir şiir yazılırken nelere dikkat edilmesi gerektiğine ilişkin ön bilgilerin hatırlanması istenir. Öğrenciler ikişerli gruplara ayrılır (SDB2.2). Yazacakları şiirin temayla ilişkisini öne çıkaran bir duygu belirlemeleri ve neden bu duyguyu seçtiklerini gerekçelendirmeleri istenir (SDB3.3). Sonrasında öğrenciler yazacakları şiir için bir plan hazırlarlar (E3.7).
Seçtiği duyguyu yansıtabileceği, yazma amacına uygun söz varlığını belirleyerek şiirlerini yazarlar (SDB1.2, E3.3, E3.11). Öğrencilerden şiirdeki ana duyguyu yansıtacak bir görsel ve müzik belirlemeleri ve şiirlerini nezaket kuralları içerisinde sırayla sunmaları istenir (SDB2.1, D14).
TDE4.4
Öğretmen değerlendirmesi dereceli puanlama anahtarı ile gerçekleştirilir. Puanlama anahtarında tema, ana duygu, ritim ve ahenk ögeleri, söz varlığının bağlama uygun kullanılması vb. ölçütler yer alır. Öğrenciler bu sonuçlardan hareketle şiirlerine son şeklini verirler.
Tema Sonu Değerlendirme
Temanın sonunda “üçgen-kare-çember tekniği” ile öğrencilerin konuya ilişkin öğrendiği üç noktayı üçgen içine, anladığı dört temel kavramı kare içine, konu hakkında aklına takılan soruyu ise çember içine yazmaları istenir. Böylece öğrencilerin tema sonunda ne öğrendikleri ortaya çıkarılmış ve eksiklikleri giderilmiş olur.

Öğrencilerden inceledikleri şiire benzer bir metin kurgusu oluşturmaları istenebilir. Yazılan şiir bir şarkıya dönüştürülebilir, şiir genişletilebilir. Öğrencilerden benzer anılarını sözlü anlatıma taşımaları beklenebilir.
* Öğrencilerin aynı temayı işleyen farklı türdeki eserleri karşılaştırarak eserlerin dil ve anlatım farklılıklarını belirlemeleri ve çalışmalarını genel ağdaki güvenilir ortamlarda paylaşmaları istenebilir. Öğrenciler, sevdikleri şairlerin şiirlerinden antoloji oluşturabilir.

Öğrencilerden bir fotoğraflarından hareketle anılarını yazmaları istenebilir.

Programa yönelik görüş ve öneriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.