4. ÜNİTE: İSLAM’IN ÖZÜ: GÜZEL AHLAK

TDB.9.4.1. Islam ahlakının konusu, amacı ve kaynaklarını ayetler, hadisler veya konuyla ilgili metinler üzerinden özetleyebilme
a) İslam ahlak ilkelerini içeren ayet, hadis veya metinler üzerinden İslam ahlakının konusu, amacı ve kaynaklarıyla ilgili çözümleme yapar.
b) İslam ahlakıyla ilgili verilen ayet, hadis ve konuyla ilgili bir metinden hareketle ahlakı; konu, amaç ve kaynaklar bağlamında  sınıflandırır.
c) İslam ahlakının konusu ve amacını kendi cümleleriyle aktarır.

TDB.9.4.2. Islam ahlakına göre olumlu ve olumsuz tutumlar ile davranışları sorgulayabilme
a) İslam ahlakına göre olumlu ve olumsuz tutumlar ile davranışları tanımlar.
b) İslam ahlakına göre olumlu ve olumsuz tutumlar ile davranışlar hakkında sorular sorar.
c)  İslam ahlakına göre olumlu ve olumsuz tutumlar ile davranışlar hakkında bilgi toplar.
ç) İslam ahlakına göre olumlu ve olumsuz tutumlar ile davranışlar hakkında topladığı bilgilerin doğruluğunu Kur’an ve sünnet bağlamında değerlendirir.
d) İslam ahlakına göre olumlu ve olumsuz tutumlar ile davranışlar hakkında topladığı bilgiler üzerinden çıkarım yapar.

TDB.9.4.3. Kötü alışkanlıklar ve bağımlılıklar hakkında eleştirel düşünebilme
a) Kötü alışkanlıklar ve bağımlılıkları sorgular.
b) Kötü alışkanlıklar ve bağımlılıkların insanın beden ve ruh sağlığına verdiği zararlarla ilgili akıl yürütür.
c)  Kötü alışkanlıklar ve bağımlılıklar hakkında akıl yürütmeyle ulaştığı çıkarımları yansıtır.

İslam Ahlakının Konusu, Amacı ve Kaynakları
İslam Ahlakına Göre Olumlu Tutum ve Davranışlar
İslam Ahlakına Göre Olumsuz Tutum ve Davranışlar
Kötü Alışkanlıklar

Öğrenme çıktıları; Frayer diyagramı, çıkış kartları, yapılandırılmış grid, eşleştirme, boşluk doldurma, açık uçlu sorular, öğrenme günlükleri, analitik dereceli puanlama anahtarı, öz değerlendirme formu, ürün dosyası ve performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir.

Öğrencilerden performans görevi olarak sosyal medyanın olumlu ve olumsuz davranışlar ile kötü alışkanlıklar üzerindeki etkisi hakkında bilgilendirici bir metin yazmaları istenebilir. Yazılan metin; doğruluk, dil ve anlatım, özgünlük, amaç ve içerik uyumu ölçütlerinin bulunduğu bütüncül dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerin, genel ahlaki ilkeleri öğrendikleri ve kötü alışkanlıkların ruhsal, bedensel ve toplumsal zararları hakkında ön bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.

Öğrencilere günlük hayatlarında gözlemlemiş oldukları davranışların hangilerini onaylayıp
hangilerini onaylamadıkları sorulur. Hangilerinin kendilerini olumlu yönde etkilediğini ifade
etmeleri istenir. Verilen cevaplar üzerinden öğrencilerin ön bilgileri ve konuya ilgileri belirlenir.

Din kültürü ve ahlak bilgisi dersinde edinilen “güzel ahlakın bireye kazandırdığı olumlu
özellikler” ile sosyal bilgiler dersinde edinilen “kötü alışkanlık ve bağımlılıkların zararları”
hakkındaki bilgilerden hareketle güzel ahlakın kaynağının Kur’an ve Peygamberimiz
Hz. Muhammed (sav) olduğu belirtilir.

TDB.9.4.1
Beyin fırtınası tekniğiyle öğrencileri iyi ve güzel davranışlar sergilemeye sevk eden etkenler üzerinde durulur. İslam ahlakının konusu, amacı ve kaynakları özetlenirken İslam ahlakıyla ilgili kaynaklardan yararlanılır. Öğrenciler; konuyla ilgili ayetlerden (Kalem suresi, 4. ayet; Ahzap suresi, 21. ayet.), hadislerden (Müslim, Salatü’l-müsafirin, 139; Ahmed b. Hanbel, Müsned, C 2, s. 381.) yararlanarak İslam ahlakının konusu, amacı ve kaynaklarıyla ilgili çözümleme yaparlar. İslam ahlakının konusu, amacı ve kaynaklarını sınıflandırırlar. Bu sınıflandırmadan hareketle İslam ahlakının, konu ve amaç açısından bir bütün olduğunu kendi ifadeleriyle belirtirler (OB1). İslam ahlakının; bireyin, farklı insanların duygu ve düşüncelerini hissederek içselleştirmesini de kapsadığı ilgili hadislerden (Buhari, İman, 7; Müslim, İman, 71-72.) yararlanılarak vurgulanır (E2.1).
Ölçme ve değerlendirme sürecinde İslam ahlakının konusu, amacı ve kaynaklarıyla ilgili Frayer diyagramı, açık uçlu sorular ve çıkış kartları kullanılabilir.

TDB.9.4.2
Öğrencilere günlük hayatlarında karşılaştıkları hangi davranışları takdir ettikleri, hangi davranışlardan rahatsız oldukları ve bunlara karşı nasıl bir tutum sergiledikleri sorulur. Bu davranışların, İslam ahlakında hangi temel kavramlara karşılık geldiği belirlenerek bu kavramlar tanımlanır. Öğrenciler insanların geliştirdiği olumlu ve olumsuz tutumların nedenleriyle ilgili görüş alışverişinde bulunur. Bu süreçte ortaya çıkan bilgilerin doğruluğunu Kur’an’ı ve sünneti esas alarak değerlendirir. Öğrenciler olumlu tutum ve davranış geliştirmenin (dürüstlük ve güvenilirlik, merhamet ve şefkat, adalet, cömertlik, iffet ve hayâ, hüsnüzan) dünya ve ahiret hayatlarında kendilerine neler kazandıracağı hakkında çıkarımlar yaparlar. İnsanın, sosyal ilişkilerinde kişisel alanlarını koruması gerektiğinin (D8.4); doğru, güvenilir (D6.2), şefkatli (D9.1), hakkaniyetli (D1.2), cömert olmasının (D20.1) ve dostluğun (D4.1) önemi vurgulanır. İnsanın Kur’an-ı Kerim ve sünnette bildirilen olumsuz tutum ve davranışlardan (gıybet, haset, iftira, israf, kibir, riya, suizan, yalan, zulüm) kaçınması gerektiği vurgulanır.
Hz. Muhammed (sav), sahabeikiram ve İslam büyüklerinin güzel ahlakından örneklerle kendini bilmeyi, gösteriş ve kibirden uzak durmayı; sade, sabırlı, saygılı, duyarlı ve yapıcı olmayı kapsayan mütevazılık değeri (D10.2) vurgulanır. Öğrenciler olumlu tutum ve davranışlar gerçekleştirebilmek için kendi duygu, düşünce ve davranışlarını izleyip yönetirler. Bu süreçte öğrencinin kendisini değerlendirmesi sağlanır. Olumsuz davranışların terk edilip olumlu davranışların geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılır (SDB1.2, E1.3). Olumlu davranışların temelinin güven duygusuna dayandığı vurgulanır (E2.4).
Ölçme ve değerlendirme sürecinde yapılandırılmış grid, eşleştirme ve boşluk doldurma soruları kullanılabilir.

TDB.9.4.3
Öğrencilerin kötü alışkanlıkların ve bağımlılıkların fiziksel ve ruhsal etkilerinin neler olduğunu sorgulamaları sağlanır. Bunun için beyin fırtınası tekniğinden yararlanılabilir. Öğrenciler bağımlılıklara ve kötü alışkanlıklara neden olan etmenleri tanımlayarak çözümler. Kötü alışkanlıklar ile teknoloji bağımlılığının sonuçlarını öngörür. Bu kötü alışkanlıklar ve bağımlılıklar hakkında din ve sağlık açısından gerekçeli yargılarda bulunulur. Öğrenciler, kötü alışkanlıklar ve bağımlılıkların insanın beden ve ruh sağlığına verdiği zararlarla ilgili akıl yürütür. Kötü alışkanlıklar ve bağımlılıklara dair alınan kararların ahlaki uygunluğunu değerlendirir. Bağımlılıkların ve kötü alışkanlıkların bireysel ve toplumsal sonuçları üzerinde derinlemesine düşünür (SDB3.3). Bağımlılıkların ve kötü alışkanlıkların aile bütünlüğünü bozduğu, millî ve manevi değerlere zarar verdiği vurgulanır (D2.1, D19.1). Öğrenciler vatandaşlık hak ve sorumluluklarının bir gereği olarak bağımlılıklarla mücadele etmeleri gerektiğini fark eder (OB6), akıl yürütme sonucunda ulaştıkları çıkarımları yansıtır. Yeşilay Haftası’nda öğrencilerden kötü alışkanlıklar ile bunlardan korunma ve kurtulma yollarıyla ilgili sınıfta veya okul konferans salonunda sunum yapmaları istenir.
Ölçme ve değerlendirme sürecinde eşleştirme, boşluk doldurma soruları ve öz değerlendirme formu kullanılabilir.
Öğrenme kanıtlarında belirtilen performans görevinin yapılması istenebilir. Performans görevi ile ilgili öğrencilere geri bildirim verilir.

Öğrenciler, kamu destekli sivil toplum kuruluşları hakkında sunum yapmaya ya da bu kuruluşlarda gönüllü olarak çalışmaya teşvik edilebilir. Öğrenciler İslam ahlakıyla ilgili yazılmış eserleri okumaya ve bunlar hakkında özet hazırlamaya yönlendirilebilir.

Öğrencilerden İsra suresinin 23-38. ayetlerinde yer alan temel ahlaki tutum ve davranışları listelemeleri istenebilir. Öğrencilere kamu kurum ve kuruluşları tarafından üretilen eğitim içerikli videolar izletilebilir.