7. ÜNİTE: SÜRDÜRÜLEBİLİR YAŞAM VE ETKİLEŞİM

FBAB4. Bilimsel Veriye Dayalı Tahmin

KB2.8. Sorgulama, KB2.18. Tartışma, KB3.2. Problem Çözme

E1.1. Merak, E2.2. Sorumluluk, E2.5. Oyunseverlik, E3.4. Gerçeği Arama, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.8. Soru Sorma, E3.10. Eleştirel Bakma, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme) SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.2. Esneklik, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme

D1. Adalet, D3. Çalışkanlık, D5. Duyarlılık, D6. Dürüstlük, D9. Merhamet, D12. Sabır, D14. Saygı, D19. Vatanseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB3. Finansal Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB6. Vatandaşlık Okuryazarlığı, OB8. Sürdürülebilirlik Okuryazarlığı

1. Bölüm: Biyoçeşitlilik
FB.6.7.1.1. Biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemini sorgulayabilme
a) Biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemini tanımlar.
b) Biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemine ilişkin sorular sorar (5N1K).
c) Biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemi konusunda bilgi toplar.
ç) Biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemi konusunda toplanan bilgilerin doğruluğunu değerlendirir.
d) Biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemi konusunda toplanan bilgiler üzerinde çıkarım yapar.
FB.6.7.1.2. Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörleri araştırma verilerine dayalı tahmin edebilme
a) Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörler konusunda ön bilgilere dayalı önerme oluşturur.
b) Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörler konusunda veriye dayalı olan ve dayalı olmayan önermeleri karşılaştırır.
c) Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörler konusunda tahminde bulunur.
ç) Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörler konusunda tahminlerin geçerliğini sorgular.
2. Bölüm: İnsan ve Çevre Etkileşimi
FB.6.7.2.1. Isınma amaçlı yakıt kullanımının insan ve çevre üzerine etkilerini tartışabilme
a) Isınma amaçlı yakıt kullanımının insan ve çevre üzerine etkisine yönelik mantıksal temellendirme yapar.
b) Isınma amaçlı yakıt kullanımının insan ve çevre üzerine etkisine yönelik mantıksal çelişkileri tespit eder.
c) Isınma amaçlı yakıt kullanımının insan ve çevre üzerine etkisi konusunda geçerli
fikirleri kabul eder.
FB.6.7.2.2. Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki bir çevre problemine ilişkin çözüm
üretebilme
a) Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki bir çevre sorununu yapılandırır.
b) Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki bir çevre sorununu özetler.
c) Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki bir çevre sorununun çözümüne yönelik
veriye dayalı tahmin eder.
ç) Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki bir çevre sorununa yönelik önermeler
üzerinden akıl yürütür.
d) Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki bir çevre sorununun çözümüne ilişkin
değerlendirme yapar.

Biyoçeşitlilik
Biyoçeşitliliği Tehdit Eden Faktörler
İnsan ve Çevre Etkileşimi
Isı Amaçlı Yakıt Kullanımı
Çevre Sorunları

Öğrenme çıktılarının değerlendirilmesinde çalışma kâğıdı, açık uçlu sorular, doğru-yanlış testleri, bilgi testi ve performans görevleri kullanılabilir. Ayrıca ünite sürecinde ortaya çıkan öğrenci ürünleri, bir ürün dosyasında toplanarak değerlendirme amaçlı kullanılabilir.
Biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemine ilişkin rapor hazırlamayı içeren performans görevi verilebilir. Değerlendirmede kontrol listesi kullanılabilir. Ayrıca öz/akran değerlendirme formları ile ölçme araçlarında çeşitlilik sağlanabilir.
Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörlerle ilgili poster hazırlama performans görevi verilebilir.
Değerlendirme aracı olarak dereceli puanlama anahtarları kullanılabilir.
Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki bir çevre sorununun çözümüne yönelik sosyal sorumluluk projesi verilebilir. Görev analitik dereceli puanlama anahtarları ile değerlendirilebilir.

Öğrencilerin canlıların sınıflandırılması konusunda canlı türlerini bildiği kabul edilmektedir.
Yakıt türlerine giriş yapmadan katı, sıvı, gaz kavramlarını bildiği kabul edilmektedir. 

Canlı türleri ve maddenin hâllerine ilişkin hazır bulunuşlukları açık uçlu sorularla belirlenebilir.
Yakın çevrelerindeki ve uzak çevredeki hayvanlar, bitkiler vb. canlıların görselleri ve isimlerinin eşleştirmesi yapılabilir.
Çevrelerindeki canlı çeşitleri hakkında öğrencilere açık uçlu sorular sorulabilir. 

Öğrencilerin yakın çevrelerinde rastladıkları canlı çeşitleri ile biyoçeşitlilik arasında ilişki kurulabilir.
Katı, sıvı, gaz kavramlarına ilişkin öğrenmeleriyle yakıt türleri arasında ilişki kurulabilir.
Bölgelerindeki çevre sorunlarına yönelik gerçekleştirilen sosyal sorumluluk projeleri ile öğrencilerin çevre-insan ilişkileri arasında bağ kurmaları sağlanabilir.

“Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde biyoçeşitlilik” konusunda araştırma yapıp sunmaları istenebilir.
Biyoçeşitlilik konusunda dijital içerikler hazırlamaları sağlanabilir. Canlıların ortamlarla eşleştirilmesini, nesli tükenen veya tükenme tehlikesindeki canlıların sürüklenip bırakılmasını içeren etkinlikler hazırlatılabilir.
Ülkemizde ve dünyada nesli tükenen veya tükenme tehlikesi altında olan bitki ve hayvanlarla ilgili kart oyunları tasarlamaları istenebilir.
Seçilen bir çevre sorunuyla ilgili yapılan çalışmaların derlendiği makale, rapor yazmaları istenebilir.

FB.6.7.1.1
Habitat, ekosistem, biyoçeşitlilik gibi kavramlar okul dışı ortamda yerinde gözlem ve tartışma vb. yöntem ve tekniklerle tanıtılır. Biyoçeşitliliğin doğal yaşamdaki önemini fark ettirebilmek için beyin fırtınası, örnek olay vb. tekniklerden yararlanılabilir. Öğrencilerin biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemini tanımlamaları beklenir. Öğrencilerin merak duygusunu artırmak adına verilen örnekler yazılarak benzer türdeki canlıları gruplandırmaları istenir (E1.1). Gruplandırma sırasında hangi ölçütlerin kullanılabileceği sorulur. Türkiye’de bulunan canlı çeşitliliği ve endemik türlerden bahsedilir (D19.3). Öğrencilerin çevresindeki canlıların çeşitliliğinin önemi ile ilgili sorular sormaları beklenir (E3.8). Doğayı ve canlıları korumanın öneminden bahsedilir (D9.3). Kanuni Sultan Süleyman’ın 1539 yılında Edirne’de yayınlanan Dünyanın ilk “Çevre Koruma/Düzenleme Kanunu”na değinilir. Biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemini sorgulamalarına ilişkin bir performans görevi verilebilir. Öğrencilerin biyoçeşitliliğin önemine ilişkin 5N1K soruları sormaları istenir (SDB3.3). Farklı kaynaklardan biyoçeşitlilik ile ilgili belgesel örnekleri izletilerek öğrenme süreci keyifli ve eğlenceli hâle getirilebilir (E2.5). Biyoçeşitlilik, habitat, ekosistem, doğal yaşam kavramlarına ilişkin öğrencilerden dijital platformlar, görsel ve basılı kaynaklar vb. yardımıyla bilgi toplamaları istenir (OB2, E3.4). Öğrencilere araştırdığı konular hakkında açık uçlu sorular sorularak nasıl öğrendikleri yoklanır (SDB1.1). Öğrencilerin topladıkları bilgilerin doğruluğunu değerlendirmeleri beklenir. Bu aşamada sınıfta çember tekniğini kullanarak etkin bir tartışma ortamında eleştirel bakış açısı ile sorgulamaları sağlanabilir (KB3.3, SDB2.1, E3.10). Tartışma sonuçlarına göre öğrencilerin biyoçeşitliliğin doğal yaşam için ne derece önemli olduğuna dair çıkarım yapmaları beklenir (OB1). Performans görevi olarak öğrencilerin süreçte edindikleri bilgileri raporlaştımaları veya afiş olarak sunmaları istenebilir. Verilen performans görevi kontrol listesi  le değerlendirilebilir. Ayrıca öz/akran değerlendirme formları ile ölçme araçlarında çeşitlilik sağlanabilir. Bu süreçte öğrencilerin adil ve tarafsız davranmaları beklenebilir (D6.2, D1.2). Biçimlendirici değerlendirme amacıyla çalışma kâğıdı kullanılabilir.

FB.6.7.1.2
Öğrencilerin biyoçeşitliliği tehdit eden faktörler konusunda var olan bilgilerinin yanı sıra dijital platformlar, basılı ve görsel kaynaklar vb. yardımıyla araştırma yaparak bilimsel bilgilere ulaşmaları beklenir (E3.4). Ulaşılan bilgilere dayalı olarak biyoçeşitliliği tehdit eden faktörlere yönelik önermeler oluşturmaları istenir. Bu konuda önermelerini karşılaştırmak ve güçlendirmek için basılı ve dijital içerik vb. güvenilir kaynaklardan ek bilgiler toplamaları sağlanır (KB2.7, OB2). İncelediği kaynaklardan edindiği verilerle biyoçeşitliliği tehdit eden faktörleri ortaya koymaları istenir. Edindiği bilgileri yorumlayarak biyoçeşitliliği tehdit etme potansiyeli olan faktörlerle ilgili tahminlerde bulunmaları sağlanır. Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörlerde mera alanlarının sürülmesi, aşırı otlatma, anız yakılması, aşırı gübre ve tarımsal ilaç kullanımı, yerel ürün çeşitlerinin yerini yüksek verimli yerel olmayan ürün çeşitlerinin alması, şehirleşme, endüstrileşme, ormanların tahrip edilmesi ve orman yangınları, ihtiyaç fazlası konut edinimi, turizm sektöründeki hızlı gelişmeler ve yetişmiş insan eksikliği vb. konular ele alınır (KB3.3, OB8, SDB3.3, E2.2). Bir vatandaş olarak bu konudaki sorumluluklar tartışılır (KB3.3, OB6). Ülkemizde ve dünyada nesli tükenen veya tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan bitki ve hayvanlara değinilir (D19.3). Öğrencilerin tahminlerinin doğruluğunu sorgulamaları sağlanır. Bu aşamada elde ettiği bilgiler ve arkadaşlarının verileriyle öğretmen rehberliğinde doğrulamaları sağlanır. 22 Mayıs Dünya Biyolojik Çeşitlilik Günü’nden bahsedilerek insan faaliyetlerinin dünyadaki canlı çeşitliliği üzerinde yarattığı olumlu ve olumsuz etkilere dikkat çekilir. Bu tür etkinliklerin insanlar arası etkileşimleri artırarak ortak bir kültür oluşturduğuna değinilir (OB5). Performans görevi olarak öğrencilerin çevresini bilinçlendirmek için farklı sorumluluk çalışmaları yapmaları sağlanır (D5.2, SDB3.3, SDB2.3, E2.2, E3.11) . Bu çalışmalarda poster, kısa film, el broşürü, sunum, dijital içerikler vb. hazırlanabilir. Performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir. Ayrıca çıktılar açık uçlu sorular, doğru-yanlış testleri vb. ile değerlendirilebilir. 

FB.6.7.2.1
Yakın çevrelerinde ısınma amaçlı kullanılan yakıtların neler olduğuna dair beyin fırtınası vb. teknikler kullanılarak öğrencilerin yakıt türlerini belirlemeleri sağlanır. Belirlenen yakıt türleri katı, sıvı, gaz olarak kısaca sınıflandırılır. Yakıtların kullanımının insan ve çevre üzerindeki etkileri konusunda öğrencilerin dijital platformlar, basılı ve görsel kaynaklar vb. araştırma yapmaları sağlanır (SDB3.2, OB1). Öğrencilerin konu ile ilgili mantıksal temellendirmeler yapmaları sağlanır. Bu aşamada sınıfta gruplara ayrılarak takım çalışması içinde münazara, altı şapkalı düşünme vb. yöntemler kullanılır (SDB2.1). Tartışma sırasında sabırlı ve olgun davranabilmeleri ve grup içinde tartışmalarda liderlik becerilerinin gelişmesi beklenir (D12.2). Özellikle soba ve doğal gaz zehirlenmelerine değinilir. Bu temellerde mantıksal çelişkileri tespit etmeleri beklenir (SDB3.3). Bu süreçte öğrencilerin açık fikirli davranmaları, saygı çerçevesinde fikir üretmeleri, nezaketle fikirlerini savunmaları sağlanır (D14.1, E3.5). Tartışma sonunda ısınma amaçlı yakıt kullanımının insan ve çevre üzerine etkisi konusunda geçerli fikirler oluşturmaları beklenir. Bu noktada bireysel veya aileye ait yakıt kullanımını ekonomik açıdan da ele almaları ve tüketimin üzerinde düşünmeleri sağlanır (OB3). Süreç analitik dereceli puanlama anahtarı ile öğrencilerin öğrenme durumları ise çalışma kâğıdı ile değerlendirilebilir. 

FB.6.7.2.2
Öğrencilere deniz ve tatlı su kirliliği, toprak kirliliği, orman yangınları, ormansızlaşma vb. yerel ve küresel çevre sorunlarını konu alan belgesel vb. izlettirilerek çevre sorunları vurgulanır. Öğrencilerin çevre sorunları ile ilgili merak ettikleri soruları sormaları istenir (E3.8). Dijital içerik, sosyal platformlar, yazılı ve görsel kaynaklar vb. yardımıyla çevre sorunlarına yol açan insan faaliyetlerine dikkat çekilir. Buradan hareketle, öğrencilerin yakın çevresindeki veya ülkemizdeki bir çevre sorununu belirlemeleri ve çevre sorununu yapılandırmaları beklenir. Bu aşamada öğrencilerin kendi seçtiği çevre sorununu istedikleri yöntemlerle yapılandırmaları teşvik edilir (OB1, SDB1.2, SDB2.3). Çevre sorunlarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine değinilir (D5.1). Yapılandırdıkları problemi özetlemeleri istenir. Sorunun çözümüne yönelik geçmiş yaşantılarından yararlanarak ve araştırma verilerine dayanarak tahmin yürütmeleri beklenir (SDB3.3, E3.11). Araştırma sonucunda hazırladıkları rapor, kısa not vb. çalışmaları ile çözüm önerilerini sınıf ortamında diğer arkadaşlarıyla paylaşmaları istenir (SDB2.1). Seçilen problem durumunun çözümüne yönelik öneriler üzerinden akıl yürütmeleri beklenir. Bu süreçte düşüncelerini uygun bir dille ifade ederek birbirlerinin çözüm önerilerini dinledikleri münazara, çember vb. tartışma tekniklerinden biri kullanılır (OB1, E3.5, SDB3.3, SDB3.2). Problem durumuna yönelik oluşturdukları önerilerini değerlendirmeleri beklenir (KB3.1). 5 Haziran Dünya Çevre Günü’nden bahsedilerek öğrencilerin farkındalıkları artırılabilir. İnsan sağlığı, doğaya değer verilmesi ve doğa sevgisinin önemi vurgulanır (D9.3). Değerlendirmelerden sonra öğrencilerden gruplara ayrılarak çevre sorunlarıyla ilgili bir sosyal sorumluluk projesi hazırlamaları istenir (SDB2.3, SDB3.2, OB5,D3.4). Bu proje, seçmeli okul temelli sosyal sorumluluk çalışmaları dersi ile ilişkilendirilebilir. Çevre sorunlarının çözüm süreci ve yapılacak olan sosyal sorumluluk projesi analitik dereceli puanlama anahtarıyla
değerlendirilebilir.

“Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde biyoçeşitlilik” konusunda araştırma yapıp sunmaları istenebilir.
Biyoçeşitlilik konusunda dijital içerikler hazırlamaları sağlanabilir. Canlıların ortamlarla eşleştirilmesini, nesli tükenen veya tükenme tehlikesindeki canlıların sürüklenip bırakılmasını içeren etkinlikler hazırlatılabilir.
Ülkemizde ve dünyada nesli tükenen veya tükenme tehlikesi altında olan bitki ve hayvanlarla ilgili kart oyunları tasarlamaları istenebilir.
Seçilen bir çevre sorunuyla ilgili yapılan çalışmaların derlendiği makale, rapor yazmaları istenebilir.

Biyoçeşitlilik konusu küçük parçalara bölünerek sunulur ve her bir süreç adım adım açıklanabilir.
İnsan-çevre etkileşimi konusunda kısa cümlelerle yorumlarını açıklayacakları özetler hazırlatılılabilir.
Ülkemizde ve dünyada nesli tükenen veya tükenme tehlikesi altında olan bitki ve hayvanlarla ilgili kart oyunları oynatılabilir.
Biyoçeşitlilik konusunda animasyon, simülasyon ve eğitici videolardan yararlanılarak öğrenme süreci kolaylaştırılabilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.