4. ÜNİTE: BİLGİ FELSEFESİ

SBAB14. Felsefi Muhakeme (SBAB14.1. Felsefi Problemleri Anlama, SBAB14.2. Felsefi Düşünce ve Argümanları Değerlendirme, SBAB14.3. Felsefi Metin İnceleme)

E3.4. Gerçeği Arama, E3.5. Açık Fikirlilik, E3.6. Analitik Düşünme, E3.9. Şüphe Duyma

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme)

D3. Çalışkanlık, D12. Sabır, D14. Saygı, D16. Sorumluluk

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

FEL.10.4.1. Bilgi felsefesinin konusunu, kavramlarını ve problemlerini muhakeme edebilme
a) Bilgi felsefesinin konusunu ve temel kavramlarını açıklar.
b) Bilgi felsefesinin temel problemlerini açıklar.
c) Bilgi felsefesinin temel problemlerine yönelik düşünce ve argümanları değerlendirir.
ç) Bilgi felsefesiyle ilgili metinlerde yer alan kavram, problem ve argümanları inceler.

Bilgi Felsefesinin Konusu ve Temel Kavramları
Bilgi Felsefesinin Temel Problemleri (Bilginin İmkânı, Kaynağı ve Doğruluk Ölçütleri)

bilgi, doğruluk, gerçeklik

Bu ünitenin öğrenme kanıtlarında ve öğrenme-öğretme uygulamalarında öz değerlendirme formu, akran değerlendirme formu, dereceli puanlama anahtarı, dereceleme ölçeği ve performans görevi kullanılabilir. Performans görevi: Öğrenciler bilgi felsefesiyle ilgili metinlerde yer alan kavram, problem ve argümanları inceleyerek metin inceleme formunu doldururlar.

Öğrencilerin bilginin önemini, genel olarak bilginin ne olduğunu ve bilgiye nasıl ulaşıldığını bildikleri kabul edilmektedir.

Bilginin doğası temelinde ünitede yer alan temel konu ve kavram bilgilerini değerlendirmek amacıyla öğrencilere kelime ilişkilendirme testi uygulanır.

Kasıtlı olarak yanlış bilgilendirme (dezenformasyon) örnekleri üzerinden öğrencilerin bilginin hayati değeri ve işlevi hakkında düşünmeleri sağlanır.

FEL.10.4.1
Bilgi felsefesinin konusu ve temel kavramlarını açıklayabilmeleri için öğrencilere bilgi olan ile bilgi olmayan örnek ifadeler verilerek bunların nasıl ayırt edilebileceğine ilişkin düşünceleri sorulur. Bilgi ifade eden cümlelerle önerme, argüman ve akıl yürütmeler arasında ilişki kurmaları istenir (E3.6, KB2.7). Platon’un “mağara benzetmesi” ile ilgili görsel veya animasyon aracılığıyla öğrencilerin bilgi ve sanı kavramlarının arasındaki ilişkiyi sorgulamaları, gerçeklik ve doğruluk kavramları arasındaki ilişkiyi ifade etmeleri sağlanır (OB2, OB4). Öğrencilere bilgi kavramının terim anlamı ve filozoflar tarafından yapılan çeşitli bilgi tanımları verilerek bilgi felsefesinin konusu hakkında çıkarım yapılması istenir (KB2.8). Bu  süreçte öğrenciler görüşlerini yazılı ve sözlü olarak özetleyebilir veya metaforlar oluşturabilir. Süreç öz değerlendirme ile değerlendirilebilir (SDB1.2). Öğrencilerin bilginin mümkün olup olmadığı problemini açıklamaları ve bunlara yönelik  düşünce ve argümanları değerlendirmeleri amaçlanır. Bilginin imkânı hakkında kuşkucu (septik) filozoflar (Gorgias, Pyrrhon) ile dogmatik filozofların (Sokrates, Platon, Aristoteles) görüş ve argümanlarını içeren bilgi görseli öğrencilere verilir. Kuşkuculuğa yol açan genel ilkeler temelinde ilgili düşünce ve görüşlerin değerlendirilmesi sağlanır. R. Descartes’ın “Rüya Argümanı”nı açıklayan yapılandırılmış bir metin verilir (OB1). R. Descartes’ın bilgiye ulaşma yönteminin (kuşku yöntemi) kuşkucu filozoflardan farkının açıklanması ve öğrencilerin apaçık bilgilerin varlığı hakkında çıkarım yapmaları sağlanır (E3.4, E3.9, KB2.10). Kavram yanılgıları ve öğrenme eksiklikleri hakkında dönüt verilir.Öğrencilerin bilginin  kaynağı hakkındaki görüşleri anlamaları, bunlara yönelik düşünce ve argümanları değerlendirmeleri için “Bilginin kaynağı nedir?” sorusunu cevaplamaları istenir. Bilginin kaynağı hakkında öne çıkan görüşleri (rasyonalizm, empirizm, kritisizm ve entüisyonizm) içeren yapılandırılmış metin örnekleri verilir ve iş birlikli olarak bu görüşlerin açıklanması, benzer ve farklı yönlerinin bir tablo veya şekil üzerinde gösterilmesi sağlanır (E3.5, KB2.7, KB2.13). Kavram yanılgıları ve öğrenme eksiklikleri hakkında dönüt verilir. Bilginin kaynağında duyu, akıl ve sezgiden hangisinin daha geçerli olabileceği üzerinde öğrencilerin görüş oluşturmaları sağlanır (KB3.3). Fikir taraması, görüş geliştirme ve Sokratik tartışma yöntemleri kullanılabilir. Süreçte öğrencilerden birbirlerine nezaketli olması istenir (D14.1). Öz veya akran değerlendirme formu kullanılabilir (E3.5). Bilginin doğruluk ölçütleri problemini anlamaları, ilgili düşünce ve argümanları değerlendirmeleri için öğrencilere gazete, dergi, makale, televizyon programlarından örnek durumlar verilir (OB1, OB4). Bu örneklerde yer alan bilgilerin doğrulanmasında kullanılabilecek ölçütlerin neler olabileceği üzerine tartışma yaptırılır (KB2.18). Öğrencilerden davranışlarında kontrollü olmaları istenir (D12.2). Beyin fırtınası, forum veya fikir taraması teknikleri kullanılabilir. Öğrencilerin bilginin doğruluk ölçütlerini (uygunluk, tutarlılık, tümel uzlaşım ve yarar) keşfetmeleri sağlanır. Kavram yanılgıları ve öğrenme eksiklikleri hakkında dönüt verilir. Öğrencilerden doğruluk ölçütlerinden her birinin hangi disiplinlerde daha çok kullanıldığı hakkında iş birlikli olarak düşünce ve argüman oluşturmaları istenir (E3.6, KB2.10). Öz veya akran değerlendirme formu kullanılabilir (E3.5). Bilgi felsefesiyle ilgili metinlerde yer alan kavram, problem ve argümanları incelemeleri için öğrencilere bir performans görevi verilir. Bunun için
• Platon’un Theaitetos veya Sofist,
• S. Empiricus’un Kuşkuculuk,
• Gazali'nin Hakikat Arayışı,
• R. Descartes’ın Felsefenin İlkeleri,
• J. Locke’ın İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme,
• I. Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi,
• Necati Öner'in Bilginin Serüveni eserlerinden kısaltılan veya alıntılanan metinlerin, öğrencilerin de görüşleri alınarak dengeli bir şekilde dağıtılması sağlanır.

Öğrencilere metin inceleme formu doldurtulur ve çalışmalarını paylaşmaları sağlanır. Öğrencilerin akran değerlendirme formu üzerinden birbirlerini değerlendirmesi istenir. Metin inceleme formu, dereceli puanlama anahtarı veya dereceleme ölçeği ile değerlendirilir. Bu süreçte öğrenciler çeşitli fikir, argüman ve yeni bilgilere açık olur; görev ve sorumluluklarını etik ilkelere uygun bir şekilde zamanında yerine getirirler (D3.3, D16.3).

* Bilgi felsefesine ilişkin bilgi türlerini (tanışıklık bilgisi, önermesel bilgi, nasılın bilgisi) araştırarak kısa açıklamaların, örneklerin ve görsellerin olduğu dijital bir zihin haritası oluşturulabilir.
Gazali'nin kesin bilginin imkânı konusunda şüpheyi ele alışının Descartes'a etkisi araştırılabilir.
D. Hume’un İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma adlı eserinden derlenen bir metin aracılığıyla “nedensellik ilkesi” hakkındaki görüşleri incelenerek duyular ve akıl arasındaki ilişki çözümlenebilir.

Bilgi felsefesinin konusu ve temel kavramlarını pekiştirmeye yönelik görsel, işitsel uyaranların ağırlıkta olduğu öğretim materyalleri kullanılabilir.
Bilgi felsefesinin temel problemlerinin açıklanması aşamasında akran öğretimi veya grup çalışmalarından yararlanılabilir.
İnceleme sürecinde sunulan metindeki kavram, problem ve argümanlar öğrenciye doğrudan verilerek bunları kendi cümleleriyle ifade etmeleri istenebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.