2. ÜNİTE: HAC, UMRE VE KURBAN

-

KB2.4. Çözümleme, KB2.11. Gözleme Dayalı Tahmin Etme, KB2.13. Yapılandırma, KB2.14. Yorumlama

E1.5. Kendine Güvenme (Öz Güven), E2.1. Empati, E3.2. Odaklanma, E3.7. Sistematik Olma

SDB1.1. Kendini Tanıma (Öz Farkındalık), SDB1.3. Kendine Uyarlama (Öz Yansıtma)

D4. Dostluk, D10. Mütevazılık, D12. Sabır, D16. Sorumluluk, D18. Temizlik, D20. Yardımseverlik

OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık

DKAB.7.2.1. Hac ve umre ibadetlerini inceleyebilme
a) Temel İslam kaynaklarından hareketle hac ve umre ibadetleriyle ilgili unsurları inceler.
b) Hac ve umre ibadetleriyle ilgili unsurlar arasındaki ilişkileri bulur.

DKAB.7.2.2. Kurban ibadetini yapılandırabilme
a) Kurban ibadetiyle Hz. İsmail kıssası arasında nedensel ilişki ortaya koyar.
b) Kurban ibadeti hakkında temel İslam kaynaklarından elde ettiği bilgilerden hareketle uyumlu bir bakış açısı geliştirir.

DKAB.7.2.3. Hac ve kurban ibadetinin kültürümüze yansımalarını gözleme dayalı tahmin edebilme
a) Hac ve kurban ibadetlerinin kültürümüze yansımasına ilişkin ön gözlem veya tecrübelerini ilişkilendirir.
b) Hac ve kurban ibadetlerinin kültürümüze yansımasına ilişkin çıkarımlar yapar.
c) Hac ve kurban ibadetlerinin kültürümüze yansımasına ilişkin sonuç çıkarır.

DKAB.7.2.4. Kâfirun suresini ve bu surenin anlamını okuyarak yorumlayabilme
a) Kâfirun suresini ve bu surenin anlamını okur.
b) Kâfirun suresinin anlamını kendi hayatı için anlamlı bir hâle getirir.
c) Kâfirun suresinin anlamını değiştirmeyecek şekilde özetler.

Hac ve Umre İbadeti
Kurban İbadeti
Hac ve Kurban İbadetinin Kültürümüze Yansımaları
Bir Sure Öğreniyorum: Kâfirun Suresi

hac, ihram, kurban, say, tavaf, umre

Bu ünitenin ölçme değerlendirme sürecinde açık uçlu soru, kısa cevaplı soru, çalışma yaprağı, kavram haritası, tanılayıcı dallanmış ağaç, görsel inceleme formu ve öz değerlendirme formu kullanılabilir.

Performans Görevi: Hacla ilgili mekânların ve kavramların belirlendiği bir kavram haritası hazırlanabilir. Kurban ibadetinin yardımlaşma ve paylaşmaya katkısını içeren çalışma yaprağı hazırlanabilir. Hac ve kurban ibadetlerine dair uygulama ve geleneklerin kültürümüze yansımasıyla ilgili panel yapılabilir. Kâfirun suresi ve bu surenin anlamıyla ilgili eşleştirme etkinliği hazırlanabilir. Performans görevleri ölçütlere göre oluşturulan puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilir. Öğrencinin ünite süresince yaptığı ürün çıktıları bir araya getirilerek öğrenci ürün dosyası oluşturulur.

Sonuç değerlendirmede performans görevlerine yer verilebileceği gibi yazılı yoklamalar da kullanılabilir.

Öğrencilerin İslam’ın ibadet esasları hakkında bilgi sahibi oldukları, çevrelerinde hac ibadetini yerine  getirmek üzere kutsal mekânları ziyaret edenleri gözlemledikleri, Kur’an-ı Kerim ve hadislerde hac ibadetinin açıklandığı bilgisine sahip oldukları kabul edilmektedir.

Öğrencilerin hac ibadetiyle ilgili ön bilgilerini tespit etmek üzere Eğitim Bilişim Ağı’ndan (EBA) faydalanılarak Kâbe ve diğer kutsal mekânların görsellerine başvurulur. Öğrencilere söz konusu mekânlar hakkında sorular sorularak onların bu mekânlara dair bilgilerini paylaşmaları istenir.

6. sınıf “Kültürümüzdeki Dinî Motifler” ünitesinde öğrendiklerinden hareketle öğrencilere dinen önemli günlerin neler olduğu sorulur. Dinî bayramlara ve özellikle Kurban Bayramı’na dikkat çekilir. Öğrencilerin, gözlemlerinden yola çıkarak kurban ibadetinin bayram olarak kutlanması ile kültürümüze yansımaları arasında bağlantı kurmaları sağlanır.

DKAB.7.2.1
Öğrencilerin konuyu odaklanarak (E3.2) dinlemeleri için Eğitim Bilişim Ağı’ndan (EBA) faydalanılarak Hz. İsmail kıssası izletilir. Konunun Saffat, Bakara, İbrahim ve Hac surelerindeki ilgili ayetler kapsamında; öğrenci düzeyine göre ele alınmasına dikkat edilir. Kıssada bahsi geçen Mekke, zemzem suyu, Safa ve Merve Tepeleri, tavaf, Kâbe gibi konuyla ilgili kavram ve isimler tahtaya yazılarak hac ibadetiyle ilişkilendirilir. Öğrencilerin hac ibadetinin Hz. İbrahim’e kadar dayanan bir ibadet olduğu çıkarımını yapmaları ve Hz. İsmail’in Kâbe’nin inşasındaki rolünü fark etmeleri sağlanır. Hac ibadetinin İslam’ın ibadet esaslarından olduğu vurgulanır.
Hac kavramının anlamı incelenir. Haccın Müslümanlar için önemine ve değerine yer verilir. Haccın farz olması için bir Müslümanın taşıması gereken şartların neler olduğu, ayet ve hadislerden yola çıkılarak öğrencilere anlatılır. Hacla ilgili ihram, telbiye, vakfe, tavaf, şavt kavramları; hac esnasında ziyaret edilen mekânlar olan Kâbe, Arafat, Mina, Müzdelife, Safa ve Merve incelenir. Mekânlar ve kavramlar öğrenci düzeyi gözetilerek ve ayrıntıya girmeden görseller aracılığıyla açıklanır (OB4).
Haccın yapılışı, sırası ile anlatılır. Haccın farzlarının neler olduğu belirlenir. Haccın çeşitlerine ayrıca yer verilmez. Hac ibadeti esnasında yerine getirilen uygulamalar, hikmetleri ve anlamlarıyla birlikte açıklanır. İhram ile duygu ve düşüncelerin kontrol edilerek sabırlı olma (D12.2), gösteriş ve övünmeden kaçınarak mütevazı olma (D10.2) değerlerinin, vakfe ile istikrarlı davranarak sabır göstermenin (D12.3), tavaf ile evrensel bağ kurmayı sağlayan dostluk (D4.5) değerinin, say ile olumlu bakış açısına sahip olarak sabretmenin (D12.1), şeytan taşlama ile öz düzenleme yaparak sorumluluk üstlenme bilincinin (D16.3) kazandırılmak istendiği öğrencilere fark ettirilir. Kavramlar arasındaki ilişkiler belirlenir.
Umre ibadetinin Müslümanlar için anlam ve değerine değinilir, yapılışı tarif edilir. Verilen bilgilerden yola çıkılarak hac ve umre arasındaki farkların neler olabileceği sorusu yöneltilir. Cevaplar hac ve umre başlıkları altında kategorize edilerek tahtaya yazılır.
Öğrencilerden empati kurarak (E2.1) hac ve umre ibadetlerinin insana neler kazandırabileceğine dair düşünmeleri istenir. Öğrencilerin hac ibadeti bağlamında duygu ve düşüncelerini değerlendirmeleri sağlanır. Bu ibadetin insanın ahlaki gelişimine, Müslümanlar arasındaki iletişim ve etkileşime katkıda bulunduğu sonucuna ulaşmaları beklenir (SDB1.3).

DKAB.7.2.2
Öğrencilere sevdikleri için ne tür fedakârlıklar yapabilecekleri sorulur (SDB1.1). Verilen cevaplardan yola çıkılarak Hz. İsmail kıssası bağlamında fedakârlık davranışı ile kurban ibadeti arasında ilişki kurulur. Kurban kavramının anlamı incelenir. Kurban ibadetinin İslam dinindeki yeri ve önemi gözden geçirilir. Kurban ibadetinin zamanı belirtilerek kurban kesmekle yükümlü olmanın şartları açıklanır. Hangi hayvanların kurban edilebileceği hakkında bilgi verilerek öğrencilerin bu bilgileri sistematik şekilde (E3.7) ayrıntıya girmeden kategorize etmeleri beklenir. Kurban ibadeti yerine getirilirken çevreyi temiz tutmak (D18.2) gerektiğine dikkat çekilir. Kesilen kurbanın ihtiyaç sahipleriyle paylaşılmasının (D20.2) önemi vurgulanır. Alevilik Bektaşilikteki kurban tığlama duasına yer verilir.
Kurban ibadetinin insanın ahlaki gelişimine nasıl katkı sağlayabileceğinin sorgulanması için öğrencilere “Niçin kurban kesilir?” sorusu yöneltilir. Verilen cevaplardan yola çıkılarak kurbanın hikmetine dair öğrencilerin çıkarımda bulunmaları sağlanır. Bu çıkarımlara dayanarak öğrenciler, kurban ibadetini Allah’a (cc) yaklaşma ibadeti olarak değerlendirir ve uyumlu bir bakış açısı geliştirir.

DKAB.7.2.3
Öğrencilere çevrelerinde hacca gitmiş birini ziyaret edip etmedikleri sorulur. Bu ziyaret esnasındaki gözlemlerini paylaşmaları istenir. Böylelikle öğrenciler, hac ibadetinin kültürümüz üzerindeki yansımalarını fark eder, kendi gözlem ve tecrübeleriyle ilişkilendirir. Öğrencilere “Kurban bayramında neler yaparsınız?” sorusu yöneltilerek kurban ibadetinin kültürümüze etkisini fark etmeleri sağlanır. Bu kapsamda bayram namazı ve teşrik tekbirleri konusuna değinilir. Akika, adak ve şükür kurbanları hakkında bilgi verilerek benzerlik ve farklılıkları ayırt edilir. Asker uğurlaması ve düğün gibi vesilelerle de kurban ibadetinin yerine getirildiği ifade edilerek gündelik hayattaki örnekler üzerinden kurbanın kültürümüze yansımasına ilişkin çıkarım yapılır. Kurban etini ihtiyaç sahipleriyle paylaşma ve gelen misafirlere ikram etme geleneğinin toplumda yardımseverliği ve cömertliği (D20.1) yaygınlaştırdığına dikkat çekilir. Öğrencilerin hac ve kurban ibadetinin kültürümüzün ve yaşantımızın ayrılmaz bir parçası olduğu sonucuna ulaşmaları sağlanır.

DKAB.7.2.4
Öğrencilere “Kâfirun suresi hakkında neler biliyorsunuz?” sorusu yöneltilir. Kâfirun suresinin içerdiği mesajlar ve nerelerde okunduğu hakkında bilgi verilir. Kâfirun suresi hakkında bilgi verilirken surenin Mekki-Medeni ayrımı, ayet sayısı ve Kur’an-ı Kerim’deki sıralaması gibi konulara değinilmez. Kâfirun suresini dinlemek üzere Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı genel ağ adresleri belirlenir. Öğrencilerin bu adresleri kullanmaları sağlanarak (OB2) surenin doğru telaffuzunu öğrenmeleri için dinleme etkinliği yapılır. Öğrencilerin bu sureyi kendine güvenerek (E1.5) okuması için sesli okuma etkinliği yapılabilir. Surenin anlamı incelenir. Surenin anlamından çıkarılacak mesajlarla ilgili etkinlikler yapılarak sure değerlendirilebilir. Öğrencilerin surenin anlamını kendi hayatı için anlamlı hâle getirmesi sağlanır. Öğrencilerin Kâfirun suresinin anlamını değiştirmeyecek şekilde kendi cümleleriyle yeniden ifade etmeleri için yazma etkinliği yapılabilir.

Öğrencilerden hacla ilgili kavramlardan oluşan bir sözlük tasarlanması istenebilir. Hac ibadetinin  aşamalarının simülasyon (benzetim) yöntemiyle sunulması istenebilir. Kurban ibadetinin kültürümüze yansımalarının edebî bir tür içinde (hikâye, anı) sunulması istenebilir.

Hac ve umre ibadetlerinin yapılışını gösteren görsel veya dijital materyallerden faydalanılarak öğrencilere görsel rehberlik yapılabilir. Bu ibadetlerin nasıl yapıldığı adım adım açıklanarak öğrencilerin konuyu anlamaları desteklenebilir. Hacla ilgili kavram ve mekânlara ait görsellerin, isimleriyle eşleştirilmesi istenebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.