4. ÜNİTE: İSLAM DÜŞÜNCESİNDE TASAVVUFİ YORUMLAR

-

KB2.3. Özetleme, KB2.4. Çözümleme, KB2.6. Bilgi Toplama, KB2.20. Sentezleme

E3.2. Odaklanma, E3.6. Analitik Düşünme

SDB2.1. İletişim, SDB2.3. Sosyal Farkındalık

D5. Duyarlılık, D14. Saygı

OB2. Dijital Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı

DKAB.12.4.1. Tasavvufi düşüncenin oluşum sürecini çözümleyebilme
a) Tasavvufi düşüncenin oluşum sürecindeki unsurları inceler.
b) Tasavvufi düşüncenin oluşum sürecindeki unsurlar arasındaki ilişkileri belirler.

DKAB.12.4.2. Tasavvufi düşüncenin ahlaki boyutunu özetleyebilme
a) Tasavvufi düşüncenin ahlaki boyutuyla ilgili çözümleme yapar.
b) Tasavvufi düşüncenin ahlaki boyutuyla ilgili sınıflandırma yapar.
c) Tasavvufi düşüncenin ahlaki boyutunu açıklar.

DKAB.12.4.3. Kültürümüzde etkin olan tasavvufi yorumlar hakkında bilgi toplayabilme
a) Tasavvufi yorumlar hakkında bilgiye ulaşmak için kullanacağı kaynakları araştırır.
b) Tasavvufi yorumlar hakkında bilgileri bulur.
c) Tasavvufi yorumlar hakkında ulaştığı bilgileri doğrular.
ç) Tasavvufi yorumlar hakkında ulaştığı bilgileri kaydeder.

DKAB.12.4.4. Alevilik Bektaşilikte temel kavramlar ve cem erkânını sentezleyebilme
a) Alevilik Bektaşilikte temel kavramlar ve cem erkânını açıklar.
b) Alevilik Bektaşilikte temel kavramlar ve cem erkânı arasında ilişki kurar.
c) Alevilik Bektaşilikte temel kavramlar ve cem erkânıyla ilgili bütüncül bir bakış açısı oluşturur.

DKAB.12.4.5. Hucurat suresi 10. ayetin mesajlarını özetleyebilme
a) Ayette verilen mesajlarla ilgili çözümleme yapar.
b) Ayetin mealinde geçen konuları sınıflandırır.
c) Ayette verilen mesajları açıklar.

Tasavvufi Düşüncenin Oluşumu
Tasavvufi Düşüncenin Ahlaki Boyutu
Kültürümüzde Etkin Olan Tasavvufi Yorumlar
Alevilik Bektaşilikte Temel Kavramlar ve Cem Erkânı
Kur’an’dan Mesajlar

edep, erkân, insanıkâmil, semah, tasavvuf, veli

Öğrenme çıktıları; açık uçlu sorular, kavram haritası, yapılandırılmış grid, çalışma yaprağı, dereceli puanlama anahtarı, öz ve akran değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir. Kültürümüzde yer alan tasavvufi yorumlarla ilgili bilgi grafiği oluşturma, performans görevi olarak verilebilir. Bu performans görevi “bilgi toplama, bilgileri sınıflandırma, uygun görsel kullanma, dil ve anlatım kurallarına uyma” ölçütlerine göre dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.
Sonuç değerlendirmede performans görevleri kullanılabileceği gibi yazılı yoklamalar da kullanılabilir.

İslam düşüncesi içerisinde tasavvufi yorumların yer aldığını ve bu yorumlardan bazılarının isimlerini bildikleri kabul edilir.

Ön bilgilerini ölçmek amacıyla öğrencilere “tasavvuf” kavramıyla ilgili neler bildikleri sorulur. Tasavvuf kavramının öğrencilerde yaptığı çağrışımlardan yola çıkarak ön bilgileri kontrol edilir.

Öğrencilere ilgili tasavvufi yorumların erkân ve uygulanışlarıyla ilgili videolar veya belgeseller izletilir. Bu video veya belgesellerdeki dikkat çeken hususların toplumdaki yansımaları üzerinde durulur ve konuyla gerçek hayat arasında köprü kurulur.

DKAB.12.4.1
Tasavvufi düşünceyi ortaya çıkaran sebeplerle ilgili bilgiler öğrencilerle paylaşılır. Öğrenciler bu bilgilerden hareketle tasavvufi düşüncenin oluşum sürecinde etkili olan unsurları ve bunlar arasındaki ilişkileri inceler (E3.2). Zihin haritası bu süreçte kullanılabilir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında açık uçlu sorulara yer verilebilir.

DKAB.12.4.2
Tasavvufi düşüncenin ahlaki boyutu açıklanır. Tasavvufi düşüncenin gelişmesinde etkili olan önemli şahsiyetlere dair bilgilere yer verilir. Buradan hareketle öğrenciler, tasavvufi düşüncenin ahlaki boyutu ile ilgili çözümleme yapar. Öğrenciler, tasavvufi düşünceyi, birey ve toplum hayatına etkilerini ele alarak sınıflandırır (SDB2.1). Bu süreçte anlam çözümleme tablosu kullanılabilir. Öğrenciler tasavvufi düşüncenin ahlaki boyutunu edep ve insanıkâmil kavramları bağlamında açıklar. Konuşma halkası tekniği kullanılarak yorumlarını saygı içerisinde arkadaşları ile paylaşmaları sağlanabilir (D14.2, SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında kavram haritası kullanılabilir.

DKAB.12.4.3
Kültürümüzde etkin olan tasavvufi yorumlardan Yesevilik, Kadirilik, Rifailik, Mevlevilik, Nakşibendilik ve Alevilik Bektaşilik konuları açıklanır (SDB2.3). Öğrenciler bu yorumlardan birini seçerek grup hâlinde bilgi toplamakla görevlendirilir (E1.2). Öğrencilerden araştırma için kullanacakları kaynakları tespit ederek seçtikleri tasavvufi yorum hakkında bilgi toplamaları, bu bilgileri doğrulamaları, kaydetmeleri ve sunmaları istenir (SDB2.3). Yapılan sunumlar öz ve akran değerlendirme formları ile değerlendirilebilir. Öğrenci tasavvufi düşüncenin topluma yansımalarının somut olmayan kültürel mirasımız olduğunu bilerek bu mirası tanımak, tanıtmak, korumak ve geliştirmek için duyarlı olması sağlanır (D5.3, OB5). Bu değeri kazandırmak için görsel-film yorumlama yöntemi kullanılabilir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında yapılandırılmış grid kullanılabilir.

DKAB.12.4.4
Öğrencilerden bir araştırma yaparak Alevilik Bektaşilikte yer alan temel kavramları (cem ve cemevi, musahiplik, erkân, ikrar, razılık ve kul hakkının sorulması, cemde on iki hizmet, semah, gülbank, Hızır ve muharrem orucu) açıklamaları istenir (OB5). Bu süreçte bilgi kartı kullanılabilir. Bu kapsamda; Hacı Bektaş Veli’nin, Bektaşiliğin oluşumu ve Aleviliğin gelişimindeki rolüne, Alevilik Bektaşilikteki “ocak kültürü”nden, “el ele, el hakka ikrarı”ndan ve “dört kapı kırk makam”dan bahsedilir. Bektaşilikte musahipliğe “ikrar verip nasip almak” da denildiğine ve bu kavramın İslam tarihindeki muhacir ensar kardeşliğine dayandırıldığına değinilir. Cemevi; âyin-i cem erkânının yapıldığı, “yol, âdap ve erkân yeri” olarak nitelendirilir. “Düşkünlükten kaldırma cemi”, “dardan indirme cemi” ile “Abdal Musa cemi”nden bahsedilir. Âyin-i cem ve cemevi ile ilgili görsellere yer verilir. Alevilik Bektaşilikte gülbankların başında, “Bismişah”, sonunda ise “Allah Allah” lafzı söylenir. Burada, “Bismişah” lafzında yer alan “şah” kelimesinin evrenin mutlak ve yegâne yöneticisi olarak Allah’ı ifade ettiği, “Allah Allah” lafzının ise amin anlamına geldiği belirtilir. Ayrıca lokma duasına da yer verilir. Öğrenciler Alevilik Bektaşiliği anlamak için erkân ve kavramlar arasında ilişki kurar (E3.6). Kavram haritaları bu süreçte kullanılabilir. Öğrenciler Alevilik Bektaşilikte erkân ve temel kavramlara dair bütüncül bir bakış açısı oluşturur (SDB2.3, OB5.). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında eşleştirme, boşluk doldurma ve kısa cevaplı sorulardan oluşan çalışma yaprağı kullanılabilir. Öğrencilerin gözlemlerinden hareketle toplumun farklı kültür ve anlayışlara sahip olabileceğini ve bu farlılıklara saygılı olunması gerektiğini bilmeleri amaçlanır (D14.4, OB5).

DKAB.12.4.5
Hucurat suresi 10. ayet, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan matbu ve dijital meallerden bulunarak incelenir (OB2). Ayetin nüzul sebebine, ayette geçen şahıslara, yerlere, konulara ve kavramlara yer verilir. Öğrenciler bu ayette verilen mesajları çözümler ve sınıflandırır. Bu süreçte bilgi kartları kullanılabilir. Öğrenciler ayette ele alınan konuları açıklar (SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında açık uçlu sorular kullanılabilir.

Mevlana Celaleddin Rumi ve Hacı Bektaş Veli’nin özlü sözlerinin derlenmesi, benzer anlamda olanlarının tablo üzerinde bir araya getirilerek afiş hazırlanması istenebilir.

Tasavvufi düşüncenin oluşum sürecinin grup çalışması ile incelenmesi önerilebilir, bu süreçte öğrencileri desteklemek için çeşitli materyaller ve etkinlikler sunulabilir.
Kültürümüzde etkin olan tasavvufi yorumların araştırılmasında öğrencilere çeşitli kaynaklardan yararlanma imkânı sunulabilir. Alevilik Bektaşilikteki temel kavramların araştırılması sırasında öğrencilere görsel ve işitsel materyallerle destek verilebilir.
Hucurat suresi 10. ayetin mealinin incelenmesi sırasında öğrencilere metni farklı formatlarda sunarak (sesli kitap, görsel sunumlar vb.) ayetin mesajlarını çeşitli yollarla keşfetmeleri teşvik edilebilir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.