4. ÜNİTE: İSLAM’DA AHLAK İLKELERİ

-

KB2.3. Özetleme, KB2.8. Sorgulama, KB2.20. Sentezleme, KB3.3. Eleştirel Düşünme

E3.4. Gerçeği Arama, E3.6. Analitik Düşünme, E3.11. Özgün Düşünme

SDB1.2. Kendini Düzenleme (Öz Düzenleme), SDB2.1. İletişim

D1. Adalet, D6. Dürüstlük, D12. Sabır, D20. Yardımseverlik

OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB6. Vatandaşlık Okuryazarlığı

DKAB.9.4.1. İslam’da ahlakın mahiyetini sorgulayabilme
a) İslam’da ahlakın mahiyetine yönelik merak ettiklerini ifade eder.
b) İslam’da ahlakın mahiyeti hakkında sorular sorar.
c) İslam’da ahlakın mahiyetiyle ilgili bilgi toplar.
ç) İslam’da ahlakın mahiyetiyle ilgili topladığı bilgilerin doğruluğunu değerlendirir.
d) İslam’da ahlakın mahiyetiyle ilgili topladığı bilgiler üzerinden çıkarım yapar.

DKAB.9.4.2. Ahlakın temel unsurlarını sentezleyebilme
a) Ahlakın temel unsurlarının neler olduğunu ifade eder.
b) Ahlakın temel unsurları arasında ilişki kurar.
c) Bu unsurlar arasında özgün bir bakış açısı oluşturur.

DKAB.9.4.3. Ahlaki tutum ve davranışlarla ilgili eleştirel düşünebilme
a) Ahlaki tutum ve davranışlara olan ihtiyacı sorgular.
b) Ahlaki tutum ve davranışların toplumsal düzene etkisiyle ilgili akıl yürütür.
c) Ahlaki tutum ve davranışla ilgili ulaştığı çıkarımları yansıtır.

DKAB.9.4.4. İsra suresi 23-29. ayetlerdeki mesajları özetleyebilme
a) Ayetlerde verilen mesajlarla ilgili çözümleme yapar.
b) Ayetlerde geçen konuları sınıflandırır.
c) Ayetlerde verilen mesajları açıklar.

İslam’da Ahlakın Mahiyeti
Ahlakın Temel Unsurları
Ahlaki Tutum ve Davranışlar
Kur’an’dan Mesajlar

adalet, ahilik, ahlak, şecaat, hikmet, iffet, vicdan, terbiye

Öğrenme çıktıları; açık uçlu sorular, çalışma yaprağı, dereceli puanlama anahtarı, tanılayıcı dallanmış ağaç, 3-2-1 kartı, öz değerlendirme formu kullanılarak değerlendirilebilir.

Belirlenen bir ahlaki değerle ilgili kısa film hazırlama, performans görevi olarak istenebilir. Bu performans görevi “değere ilişkin bilgi toplama, senaryo yazma, görüntü ve ses tekniklerine uygun çekim yapma” ölçütlerine göre dereceli puanlama anahtarı ve öz değerlendirme formu ile değerlendirilebilir.
Sonuç değerlendirmede performans görevleri kullanılabileceği gibi yazılı yoklamalar da kullanılabilir.

Ahlaki ilkelerin çoğunun evrensel özellik taşıdığını, İslam’da ahlak ilkelerinin önemli bir yer tuttuğunu, ahlakın birey ve toplum hayatında önemli bir yere sahip olduğunu öğrencilerin bildiği kabul edilir.

Öğrencilerin ahlaki değerlerle ilgili ön bilgilerini belirlemeye yönelik sorular sorulabilir. Öğrencilerden, ahlaki tutum ve davranışların bireyin hayatına etkileri bağlamında akıl yürütmeleri istenebilir. Bu şekilde değerlerle ilgili ön bilgileri belirlenir.

Ahlakın temel unsurları ile ahlaki değerlere uygun ticaret yapılması arasında köprü kurulabileceği gibi öğrencilerden küresel ısınma ve iklim krizi sorunlarının ortaya çıkış süreci ve çözümünü ahlak ilkeleri ile ilişkilendirmeleri istenerek gerçek yaşam ile köprü kurulabilir.

DKAB.9.4.1
Öğrencilerin İslam’da ahlakın mahiyetine yönelik merak ettikleri soruları soru kutusuna atması istenir (SDB2.1, E3.4). Ahlakın mahiyeti konusunda bilgilendirici metinler okunur (TDV İslam Ansiklopedisi gibi temel kaynaklardan ahlakla ilgili maddeler) öğrencilerden not tutmaları istenir. Bu aşamada Cornell tekniği kullanılabilir. İslam’da ahlakın mahiyeti konusunda öğrenciler elde ettiği bilgilerin doğruluğunu öğretmen rehberliğinde değerlendirir. Ahlakın kaynaklarının neler olduğu belirtilir. Ahlakın  kaynaklarından aklın önemine de vurgu yapılır. Ahlakın din ile temellendirilmesi bağlamında ayet ve sünnet ışığında İslam’ın bakış açısı sunulur. Öğrenciler İslam ahlakının temelinde, insanların hem Allah’a (cc) hem de diğer canlılara karşı sorumluluklarına uygun davranışlar sergilemesi gerektiğini bilir. İslam’da ahlakın mahiyetine yönelik soru kutusuna atılan sorular cevaplanır. Bu aşamada soru turu tekniği kullanılabilir. İnsanın kendisiyle, çevresiyle ve Rabb’iyle doğru ilişkiler kurmasında ahlakın önemine dair öğrencilerden çıkarım yapmaları beklenir (E3.6). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında tanılayıcı dallanmış ağaç tekniği ve açık uçlu sorular kullanılabilir.

DKAB.9.4.2
Ahlakı oluşturan temel unsurların neler olabileceğine dair sorularla öğrenciler konu hakkında düşünmeye sevk edilir. Alınan cevaplar çerçevesinde öğrencilerin ahlakın temel unsurlarının adalet, şecaat, iffet ve hikmet olduğunu ifade etmeleri sağlanır. İnsanın düşünme, arzu ve gazap gibi konularda ölçülü olması, itidal üzere hareket etmesi, bedenî ve maddi hazlara aşırı düşkünlükten korunması konuları ilgili kavramlar bağlamında ele alınır. Bu süreçte köşeleme tekniği kullanılabilir. Öğrenciler ahlakla ilgili kavramları dikkate alarak bunlar arasında bütüncül bir bakış açısı oluşturur (OB1, E3.11). Öğrenciler adaletin doğruluk, denge, gerçeğe uygun hükmetme, doğru yolu izleme, dürüstlük, tarafsızlık anlamlarına geldiğini bilerek sosyal hayatta adaletli olmaya özen gösterir. Bu değerin kazandırılması için ahlaki muhakeme yaklaşımı kullanılabilir (D1.2). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında öğrencilerden değerlendirme metni yazmaları istenebilir. Bu metinler dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir.

DKAB.9.4.3
Ahlaki tutum ve davranışların neler olduğu, bu tutum ve davranışlara niçin ihtiyaç duyulduğu öğrencilere sorularak alınan cevaplar değerlendirilir. Ahlaki tutum ve davranışlardan dürüstlük, yardımseverlik, sabır konuları ayet ve hadisler bağlamında ele alınır. Dürüstlüğün hayatın tüm yönlerini kapsaması bakımından ahilik kavramına değinilir. Bu kapsamda ahilik haftasında yapılan etkinliklere de dikkat çekilir. Toplumsal düzen için adabımuaşeretin önemine vurgu yapılır (SDB3.3, OB6). Bu bağlamda öğrencilerin söz ve davranışlarında tutarlı, tarafsız, doğru ve güvenilir olması hedeflenir (D6.2). Öğrencilerin gösterişten uzak bir şekilde karşılıksız iyilik yapması amaçlanır (D20.4). Öğrenciler, günlük hayatlarında etkilendikleri içsel ve dışsal faktörleri fark edip süreci sabırla doğru bir şekilde yönetmenin önemini fark eder. Bu değerlerin kazandırılmasında yaparak yaşayarak öğrenme yöntemi uygulanabilir (D12.2). Ahlaki tutum ve davranışlara olan ihtiyacın öğrenciler tarafından sorgulanması sağlanır (E3.4). Bu süreçte tartışma tekniği kullanılabilir (SDB2.1). Ahlaki tutum ve davranışların toplumsal düzene etkisiyle ilgili akıl yürütmeleri istenir. Öğrencilerden ulaşılan çıkarımları duvar gazetesi, hikâye tamamlama gibi etkinliklerle yansıtmalarına imkân verilir (SDB1.2). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında 3-2-1 kartı kullanılabilir.

DKAB.9.4.4
İsra suresinin 23-29. ayetleri, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanan matbu ve dijital meallerden bulunarak incelenir (OB2). Ayetlerin nüzul sebeplerine, ayetlerde geçen şahıslara, yerlere, konulara ve kavramlara yer verilir. Öğrenciler bu ayetlerde verilen mesajları çözümler ve sınıflandırır. Bu süreçte bilgi kartları kullanılabilir. Öğrenciler ayetlerde ele alınan konuları açıklar (SDB2.1). Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında boşluk doldurma, doğru-yanlış, kısa cevaplı ve açık uçlu soru türlerinden oluşan çalışma yaprağı kullanılabilir.

Belirlenen bir kitabın veya bir filmin ahlaki erdemler bakımından incelenmesine ve sunulmasına imkân sağlanabilir. Öğrencilere uygulamalı etik konularında araştırma görevleri verilebilir ve öğrencilerin söz konusu araştırma görevlerini tercih edecekleri tarzlarda sunmalarına (rol oynama, dijital içerik hazırlama, eylem planı hazırlama, sözlü sunum, görsel sunum vb.) imkân verilir.

Ünite konularına dair temel kavramları kapsayan sade ve anlaşılır özetler hazırlanarak öğrencilere sunulur. Öğrencilere birebir veya küçük gruplar hâlinde bireysel ihtiyaçlarına göre daha yoğun bir destek sağlanır. Öğretim sürecinde görsel ve işitsel materyaller arasından çeşitli öğretim araçları kullanılır. Öğrencilerin öğrenme sürecinde aktif rol almalarını teşvik eden etkileşimli ve uygulamalı etkinlikler düzenlenir.

Programa yönelik görüş ve önerileriniz için karekodu akıllı cihazınıza okutunuz.